Dunne lijn tussen kleine overtreding en groot ongeval

Senior officier bij het parket CVoM, Achilles Damen, is ook landelijk verkeersofficier van justitie. Zowel de functie van verkeersofficier als die van het parket zijn fors veranderd. “We hebben nu een beleidsafdeling, een Mulder-afdeling en een strafafdeling. Op het parket werken 600 mensen, veel meer dan vroeger.” Ook het OM ziet dat er actie nodig is om de verkeersveiligheid te verhogen.

“Wij zijn niet verantwoordelijk voor handhaving, maar wel voor de opvolging vna strafdossiers, die op gebied van verkeer veel voorkomen. Dan gaat het over flinke overschrijding van de maximumsnelheid, dronken rijden of rijden zonder rijbewijs, dat soort zaken. Aan de Mulder-kant* zijn we verantwoordelijk voor het traject van bezwaar en beroep. Dat gaat procentueel om kleine percentages, maar in aantallen loopt dat toch nog op, tot zo’n 700 duizend bezwaren per jaar op een totaal van 9 miljoen boetes.”

Dat proces in goede banen leiden is niet altijd eenvoudig. “We plannen ver vooruit, dat moet ook bij de rechtbank. Als ik nu een extra zitting wil, dan heb ik die over 5 maanden. De instroom van verkeerszaken is ook niet constant, dat gaat met pieken en dalen. Zo leverde de coronaperiode extra zaken op, omdat we ook de overtredingen van bijvoorbeeld de avondklok voor de kiezen kregen. Bijkomend voordeel van de coronaperiode was wel dat we de verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen naar 100 km/u vrij soepel hebben kunnen invoeren. De verwachte weerstand bleef uit.”

Pakkans

Om de veiligheid te verhogen moeten we niet focussen op handhaving, stelt Damen. “Kijk eerst eens naar het doel, namelijk minder verkeersdoden, en dan naar het middel. Grof gesteld zijn er drie oorzaken van ernstige ongevallen: afleiding, middelengebruik en snelheid. Door op die gebieden te handhaven en te communiceren dat de pakkans stijgt, werken we aan verkeersveiligheid. Die pakkans verhogen werken we ook aan, zoals door het inzetten van flexflitsers.”

Een ontwikkeling die Damen specifiek noemt is het automatisch constateren van handheld-telefoongebruik. “Die techniek lijkt op de bestaande mono-cam, maar werkt helemaal automatisch. De focusflitser, zoals de techniek heet, kan flexibel worden in gezet en geautomatiseerd herkennen of iemand een telefoon vasthoudt tijdens het autorijden. De eindbeoordeling is dan wel door een verbalisant, dat hebben we ingericht bij het CJiB in Leeuwarden, waar ook de eindcontrole voor trajectcontrole en flitspalen plaatsvindt.”

Laat het handhaven ook aan de professionals over, vult Damen zichzelf aan. “We zien nu de discussie over het opzetten van fuiken. Maar dan ga je heel veel mensen staandehouden die niks misdaan hebben, en de echte overtreders hebben op hun app allang gezien dat er een fuik is, en rijden om. Dan ben je misschien wel zichtbaar, maar niet efficiënt bezig.”

Spreek elkaar aan

“Ik hamer altijd op de dunne lijn tussen overtreding en ongeval”, vertelt Damen. “Vaak denken mensen vanuit een mechanisme dat een regel niet voor henzelf is. Maar het gaat niet alleen om de regel zelf, de regels bestaan om ongevallen te voorkomen. In die regels zit een intrinsieke betekenis. Spreek elkaar aan op onveilige situaties. Neem de sportkantine, als daar een sportcollega zit waarvan je wéét dat die met de auto is, en die zit al aan zijn zesde of zevende biertje, misschien kun je dan aanbieden hem of haar naar huis te brengen. Of als je bij iemand in de auto zit die zit te appen, zég daar dan wat van. Het is niet ‘overheid versus burger’, verkeersveiligheid is van ons allemaal.”

*Mulder-overtredingen zijn overtredingen die, in het kader van de ‘wet Mulder’, volgens het bestuursrecht kunnen worden afgedaan, en niet onder het strafrecht vallen. Officieel heet de wet ‘Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften’.