Blog 2 Vergevingsgezinde fietspad: Fietsen en fietsers hebben geen kreukelzone

donderdag 17 maart 2016
timer 5 min

Op 31 maart is de eindbijeenkomst van het project Het Vergevingsgezinde Fietspad in het provinciehuis in Zwolle. U kunt zich hier nog voor aanmelden. Wat ging hieraan vooraf? Welke lessen zijn geleerd? Hoe ziet het vergevingsgezinde fietspad er uit?   

De fiets is ons nationaal symbool. Dagelijks maken ontelbaar veel mensen binnen en buiten het stedelijk gebied gebruik van de (elektrische) fiets om naar hun werk te komen. En ook recreatief worden er heel wat kilometers afgelegd. De verwachting is dat het gebruik van de fiets de komende jaren alleen maar zal toenemen. Recreatief fietsende ouderen maken helaas een groot deel uit van het aantal verkeersslachtoffers en we staan nog maar aan het begin van de vergrijzingsgolf. Hoog tijd dus om onze fietsinfrastructuur ‘vergrijzingsproof’ te maken, om zo enkelvoudige ongevallen (waar geen andere weggebruiker bij betrokken is) zo veel mogelijk te voorkomen. Maar wat zijn de voorwaarden voor een vergrijzingsproof fietspad?

Fietspaden veiliger maken
In mijn vorige blog vertelde ik al dat in Nederland het risico om als fietser slachtoffer te worden van een ernstig ongeval relatief laag is ten opzichte van andere landen. Omdat we zoveel fietsen, is ons verkeerssysteem in de loop der tijd al behoorlijk aan de fiets aangepast. Samen leggen wij heel wat fietskilometers af. In combinatie met het feit dat een fiets een evenwichtsvoertuig is en niet (net als een auto) een kreukelzone of airbag heeft, zorgt dat jaarlijks wel voor een onaanvaardbaar hoog aantal ernstig gewonde en dodelijke slachtoffers. Reden voor Royal HaskoningDHV om samen met een aantal gedreven projectpartners gehoor te geven aan de oproep van het ministerie van Infrastructuur en Milieu om fietspaden veiliger te maken. Samen startten we het project Het Vergevingsgezind Fietspad, met als doel: de fietsinfrastructuur dusdanig te verbeteren, dat er minder (enkelvoudige) ongevallen plaatsvinden. En als er tóch een ongeval plaatsvindt, dat de afloop dan minder ernstig is.

Vier belangrijke componenten voor vergevingsgezind fietspad
Wat is er onderzocht in de verschillende pilotsituaties? En wat zijn de resultaten ervan, zult u zich afvragen. We hebben ons vooral gericht op maatregelen die bij daglicht zichtbaar zijn. Alles wat je verder aanbrengt aan maatregelen voor rijden in het donker (wat ouderen minder graag doen), maakt de situatie alleen maar extra veilig. In ons onderzoek richtten we onze aandacht vooral op tweerichtingenfietspaden, want daar vinden relatief veel ongevallen plaats. En onze conclusie is dat een vergevingsgezind fietspad vier componenten moet bevatten om enkelvoudige ongevallen te kunnen voorkomen, als de fietser onverhoopt toch ‘op ramkoers’ ligt. Als fietser moet je zowel balans als koers kunnen houden (zodat je niet van het fietspad afraakt), ruimte krijgen voor foutcorrectie aan de randen van het fietspad, en er moeten geen vervelende obstakels zijn op het pad of in de berm (paaltjes, middengeleiders, bomen) waar je tegenaan kunt botsen.

Alleen verbreden is niet voldoende
Samen met onze projectpartners onderzochten we verschillende maatregelen in praktijksituaties. Een fietspad alleen verbreden blijkt niet voldoende, maar is wél een basisvoorwaarde. Ouderen hebben de neiging tegen de (gevaarlijke) rand van het fietspad aan te rijden. Dus keken we ook naar het effect van maatregelen in de as, aan de randen én in de berm van het fietspad. ‘Adviseur verkeersveiligheid en beheer, Henk Bolding van de provincie Overijssel voerde een experiment uit met afwisselende stroken beton en groen en grijs kunstgras langs het fietspad. Helpen deze stroken fietsers om een veilige positie op het fietspad in te nemen? In de praktijkcase van Sipke van der Meulen, secretaris van het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF), nam men proeven met verschillende soorten markering op een fietspad. Hoe reageren fietsers ’s avonds bijvoorbeeld op glow-in-the-dark-randbelijning langs een deel van de onlangs gereconstrueerde N354? Schuiven ze inderdaad meer op naar het midden van het fietspad, waardoor ze minder snel in de berm belanden?

Markering en bermstroken vergroten veiligheid van fietspaden
Royal HaskoningDHV en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) onderzochten de effecten van al die verschillende experimenten. Toepassing van schuine (liefst gekleurde) stoepranden en duidelijke markering op het fietspad voorkomt al veel risicovolle situaties. Ook blijkt dat de fietser dankzij een extra bermstrook de breedte van het fietspad beter gaat gebruiken en de effectieve afstand tot de gevaarlijke berm vergroot. Wel varieert de beleving van de verschillende varianten. Opvallend genoeg werd de groene kunstgrasvariant als minst duidelijk en veilig ervaren. Veel fietsers durfden er niet op te rijden, omdat ze de bedoeling van de strook niet goed herkenden. Een betonnen bermstrook (met een klinkermotief) had een positiever effect op de fietsveiligheid. Fietsers interpreteren dit type bermstrook eerder als een veilige zone om uit te wijken en stuurfouten te corrigeren. Ook de glow-in-the-darkbelijning en brede kantmarkering van witreflecterend materiaal worden door fietsers als prettig en veilig ervaren. Over het algemeen kunnen we over markering zeggen, dat deze letterlijk de lijn uitzet naar veiliger fietspaden.

Fietsinfrastructuur hoeft niet volledig op de schop
In principe zijn de maatregelen die genomen moeten worden niet super ingrijpend. De Nederlandse fietsinfrastructuur hoeft dus ook niet compleet op de schop. Brede(re) fietspaden, veilige bermstroken en goede markeringen helpen al enorm om het aantal enkelvoudige ongevallen flink naar beneden te brengen. Al zullen er altijd uitdagingen blijven. Zo fietste ik laatst op een fietspad en haalde een ruiter te paard in. Niks aan de hand, dacht ik. Maar toen het paard opeens zijn hoofd omdraaide en me intensief aanstaarde, schrok ik zo, dat ik linea recta naast het fietspad terechtkwam. Tja, er was geen veilige bermstrook en dus geen correctiemogelijkheid. Gelukkig hadden zowel het paard als ik geen enkel schrammetje opgelopen…

Peter Morsink is Senior Adviseur Mobiliteit en Verkeersveiligheid bij Royal HaskoningDHV

peter.morsink@rhdhv.com

 
Auteur: Peter Morsink

Peter Morsink, Senior Adviseur Mobiliteit en Verkeersveiligheid bij Royal HaskoningDHV

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief