De sleutel voor effectief mobiliteitsbeleid

donderdag 24 augustus 2017
timer 7 min
‘Het is u vast niet ontgaan. De bereikbaarheid en leefbaarheid van ons kikkerlandje staan onder druk. De crisistijden zijn achter de rug en op steeds meer plekken loopt het vol. Wegen, fietspaden, spoor, de havens en vliegvelden, noem maar op. Het gaat economisch voor de wind maar tegelijkertijd betalen we een hoge tol doordat de reistijd steeds meer toeneemt en de druk op onze leefomgeving en het milieu almaar nijpender wordt.’

Kosten files
‘De totale maatschappelijke kosten door files en vertragingen op het Nederlandse hoofdwegennet zijn voor 2015 berekend op 2,3 à 3 miljard euro, ofwel ongeveer 0,5 procent van het bruto binnenlands product. Het is inmiddels twee voor twaalf en er moet zo snel mogelijk worden ingegrepen met ingrijpende maatregelen.’

Asfalt
‘Het aloude recept van meer asfalt is niet meer voldoende. Natuurlijk blijven er knelpunten op de weg die moeten worden aangepakt, maar de beleidsfocus vergt verbreding naar een meer integrale visie waarbij de mobiliteitsbehoefte van de reiziger centraal staat. Een essentieel vraagstuk hierin is de bereikbaarheid in- en tussen de grote steden. Hier doen zich immers de grootste problemen voor.’

Fiets
‘Een van de pilaren waarop de mobiliteit in steden sinds jaar en dag steunt is natuurlijk de fiets. Snel, stil, gezond en schoon. Het is het vervoersmiddel van nu én medebepalend voor de toekomstige bereikbaarheid en leefbaarheid van ons land. In bijna geen land ter wereld is het gebruik van de fiets zo verweven met onze samenleving.’

Groei fietsgebruik
Nederland telt al jaren meer fietsen dan inwoners. Maar liefst een kwart van alle vervoersbewegingen die we jaarlijks maken gaat per fiets. Met name in de stad zien we het gebruik de afgelopen jaren almaar groeien. Voor afstanden onder de 7,5 kilometer is de fiets meestal sneller dan de auto en met de introductie van de e-bike worden langere afstanden met de fiets ook steeds aantrekkelijker. Ideaal voor de maar liefst 66 procent van werkend Nederland dat binnen een straal van 15 kilometer van zijn werk woont.’

Uitdagingen
‘De fiets is een groot succes en met de groeiende bereikbaarheidsproblemen in de stad moeten we nog meer gaan inzetten op vervoer dat minder ruimte inneemt. Het succes van de fiets brengt echter ook uitdagingen met zich mee. Want hoe kun je iets nog succesvoller maken terwijl het al succesvol is? Bovendien worden ook de fietspaden steeds drukker. Wat moet er gebeuren om nog meer mensen op de fiets te krijgen en houden zonder dat dit ten koste gaat van de veiligheid van de fietser? De urgentie moet worden omgezet in daden, met onder meer maatregelen die het gebruik van de fiets een boost geven. Drie zaken zijn van belang: capaciteit, fiscaliteit en regelgeving.

Uitbreiding capaciteit
Allereerst is uitbreiding van de capaciteit van fietspaden van belang. Dit is vooral een lokale/regionale aangelegenheid en met de decentralisatie van overheidstaken heeft investeren in fietspaden in veel steden niet de hoogste prioriteit. Als we echter niet inspringen op de groeiende behoefte om vooral op de kortere afstanden meer mensen uit de auto en op de fiets te krijgen, dan wordt een verkeersinfarct meer regel dan uitzondering. De politiek zoekt de oplossing momenteel vooral in het verplaatsen van bepaalde doelgroepen, zoals speed pedelecs en snorfietsen, naar de rijbaan. Dit brengt risico’s met zich mee. Gebrek aan capaciteit mag geen reden zijn om bepaalde doelgroepen naar de rijbaan te sturen. Meer capaciteit is op korte termijn de enige manier om veiligheid en doorstroming te garanderen. Maar met alleen meer en bredere fietspaden krijgen we niet voldoende mensen op de fiets.

Actief fiscaal stimuleren
Een tweede maatregel is het actief fiscaal stimuleren van de fiets voor woon-werkverkeer. Met het verdwijnen van de bedrijfsfietsregeling en de introductie van de WKR is de bekendste fiscale stimuleringsmaatregel voor de fiets dusdanig uitgekleed dat nog maar weinig werknemers en werkgevers van deze regeling gebruik maken. Uit eerder onderzoek is bovendien gebleken dat de bedrijfsfietsregeling juist voor meer fietskilometers zorgde. Nu zijn er bijna geen aantrekkelijke fiscale regelingen meer over om de werknemer op de fiets te krijgen. Wat ons betreft moet een toekomstig kabinet ervoor kiezen om de bedrijfsfiets uit de WKR te halen en een vrijstelling van loonheffing te geven. Net zoals dat voor bijvoorbeeld voor laptops en smartphones geldt.

Daarnaast kunnen we fietsen ook aantrekkelijker en toegankelijker wordt gemaakt via lease. Op die manier komt namelijk ook het duurdere segment fietsen die voor de langere afstanden aantrekkelijk zijn, zoals de (speed) e-bike, binnen het bereik van een grotere groep forensen. Voor de auto is lease populair. Een kleine 10 procent van het wagenpark, zo’n 800.000 auto’s, wordt geleased. Vreemd genoeg bestaat de leasefiets voor de wet niet en alternatieve leaseregelingen slaan niet echt aan.

Wanneer een forens een leasefiets privé wil gebruiken, wordt op basis van de huidige wet- en regelgeving de volledige waarde van de fiets bovenop het loon geteld en wordt loonbelasting over betaald. Een voorbeeld. Iemand wil een speed pedelec leasen met een nieuwwaarde van 4000 euro en deze ook privé gebruiken. De volledige waarde van de fiets wordt bovenop het salaris geteld en 40,15 of 52 procent belasting betaald. Deze fiets kost dan maandelijks netto tussen de 134 en 173 euro. Een elektrische leaseauto daarentegen kent voor privégebruik een speciale bijtelling van slechts 4 procent. Een nieuwe volledig elektrische auto ter waarde van 45.000 kost dan netto per maand slechts 60 tot 78 euro netto.

Dit verschil kan ik niemand uitleggen. Maak daarom ook de leasefiets aantrekkelijk met eenvoudige leaseregels voor privégebruik waarbij de fiets geen bijtelling krijgt. Met deze maatregel erkent de politiek de waarde van de fiets voor de aanpak van files, de gezondheid en het milieu. Voorzichtige hoop gloort aan de horizon want een aantal politieke partijen heeft de leasefiets in het verkiezingsprogramma opgenomen.

Bezem door belemmerende regelgeving
Een derde en laatste maatregel waar een volgend Kabinet op moet sturen is dat de bezem gaat door belemmerende regelgeving. Kenmerkend voor de introductie van innovaties is dat noodzakelijke wet- en regelgeving niet aansluit op de praktijk. Dit belemmert reizigers om optimaal van zo’n innovatie gebruik te maken. Dan kan de wet uiteraard worden gewijzigd, maar dat kan soms jaren duren en daar heeft de reiziger op korte termijn geen belang bij. Kijk bijvoorbeeld naar de speed pedelec. De speed pedelec kan maximaal 45 km/uur en is volgens de Nederlandse wet daarom een bromfiets. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu moet de speed pedelec daardoor naar de rijbaan sturen.

In de praktijk leidt dit tot problemen. Want hoe breng je drie kinderen naar school op moment dat de speed pedelecberijder de weg op moet en de kinderen op het fietspad? En wat te doen als de fietsaccu leeg is en op normale snelheid tussen het langs schietende verkeer wordt gefietst? Laat staan de problemen die ontstaan voor speed pedelecberijders die voor woon-werkverkeer tussen steden gebruik moeten maken van fietssnelroutes. Een deel van deze snelfietsroutes is alleen toegankelijk voor (snor)fietsen.

Om nu niet in een lang traject van wetswijzingen te stranden, pleiten wij samen met de Fietsersbond voor een aparte vrijstelling voor de speed pedelec op fietspaden waar voldoende ruimte is voor speed pedelecs of waar het te gevaarlijk is om op de weg te fietsen. Deze maatregel is bedoeld om voor de korte termijn wetgeving werkbaar te maken. Een aparte plek voor speed pedelecs in de wegenverkeerswet is op de lange termijn de meest wenselijke uitkomst omdat de speed peledec dan een eigen set regels krijgt.  Dit is slechts één voorbeeld van een innovatie waar de wetgeving niet goed aansluit op de praktijk. Dit probleem gaat zich vaker voordoen nu steeds meer innovatieve mobiliteitsproducten staan te wachten om op grote schaal te worden geïntroduceerd.

Hoopvol
Met vier nieuwe kabinetsjaren in het verschiet ben ik hoopvol over de aanpak van mobiliteitsproblemen, maar dan moeten er echt zaken veranderen. Dat kan onder meer door de fiets te stimuleren zoals hierboven geschetst. Om dit mogelijk te maken moet de urgentie, de wil en het lef om zaken te veranderen nog groter worden. Alleen dan ontstaat de juiste voedingsbodem om de mobiliteitsproblemen met de juiste maatregelen te lijf te gaan en ervoor te zorgen dat de reiziger aantrekkelijke alternatieven krijgt om de reis efficiënt en comfortabel af te leggen.’

 
Auteur: Steven van Eijck

Steven van Eijck, algemeen voorzitter RAI Vereniging.

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief