Human Factors versus richtlijnen: Niet blindvaren

donderdag 16 februari 2017
timer 3 min
In
In een eerdere blog heb ik betoogd dat richtlijnen niet ‘heilig’ zijn. Je moet er zelfs van afwijken als dat tot betere situaties leidt, maar dat gebeurt zelden.

In een gezamenlijke aanpak zijn Van Rens Mobiliteit en Korbee & Hovelynck een langlopend onderzoek gestart naar de verhouding tussen Human-Factorsprincipes en richtlijnen voor tijdelijke verkeersmaatregelen. Het onderzoek wordt in delen uitgevoerd door studenten Toegepaste Cognitieve Psychologie van verschillende universiteiten. De onderzoeksvraag luidt ‘Hoe zien tijdelijke verkeersmaatregelen er uit als je alleen vanuit de weggebruiker zou redeneren?’.

Zorgplicht
Een wegbeheerder heeft een zorgplicht die inhoudt dat de wegen onder zijn beheer geen schade mogen veroorzaken. Om hem daarbij te helpen zijn richtlijnen ontwikkeld voor onder meer wegaanleg, -inrichting en –onderhoud. Voor tijdelijke verkeersmaatregelen bij werken in uitvoering zijn CROW richtlijnen 96a (autosnelwegen) en 96b (overige wegen) van belang. De richtlijnen van CROW staan bij overheden bekend als ‘best practice’ in het werkveld. Alleen al daarom wordt er niet snel van afgeweken.

Rechtszaken
In rechtszaken blijkt steeds weer dat richtlijnen van het CROW ook door rechters belangrijk gevonden worden, maar geen juridische status hebben. Afwijken van richtlijnen mag. Maar als de situatie daarom vraagt, vereist de zorgplicht van de wegbeheerder zelfs dat hij moet afwijken van een richtlijn. Een wegbeheerder moet dus vooral blijven nadenken en niet blindvaren op richtlijnen en beleidsregels.

Probleemschets
Rob van Baal van Van Rens Mobiliteit en ik besloten in 2016 te inventariseren welke redenen er kunnen zijn waarom wegbeheerders niet (of althans nauwelijks) bereid zijn af te wijken van richtlijnen. Al na een paar gesprekken werd duidelijk dat niet alleen de status van CROW richtlijnen maar ook onbekendheid, tijdgebrek en het spook van aansprakelijkheid maken dat wegbeheerders nauwelijks open staan voor alternatieve maatregelen die aannemers kunnen aanbieden. Er wordt gewoon te weinig nagedacht of het niet beter kan.

Jammer natuurlijk, want zo worden mogelijkheden onbenut gelaten. In een tijd waar overheden om het hardst roepen om ‘slimme’ toepassingen en kreten als smart, lean, best value, agile en dergelijke suggereren dat juist overheden naar vernieuwing zoeken, blijken toch de hindernissen van alledag echte vooruitgang tegen te houden.

Het probleem voor aannemers is dus tweeledig:

  1. Hoe kun je van de bestaande richtlijnen afwijken, of ze creatief interpreteren, zodat tijdelijke verkeersmaatregelen ‘beter’ zijn dan met strikte toepassing van de richtlijnen?
  2. Hoe biedt je die afwijking zo aan de opdrachtgever aan dat hij ermee akkoord gaat.

De opdracht
De inventarisatie die we in 2016 startten heeft geleid tot een langer lopend onderzoek waarin studenten psychologie met kennis van Human Factors en/of gedragsbeïnvloeding in het kader van een onderzoeksstage of scriptieonderzoek uitgenodigd worden te onderzoeken hoe in een concrete situatie tijdelijke verkeersmaatregelen er uit kunnen zien als niet vanuit de richtlijnen, maar vanuit de weggebruiker wordt geredeneerd.

De eerste onderzoeksstage door een student van de Universiteit Utrecht is inmiddels afgerond en wordt binnenkort onder meer in het blad Verkeerskunde gepubliceerd. Met een tweede student zijn inmiddels afspraken gemaakt om in het kader van een thesis verder te gaan met de verkregen resultaten en ook dat onderzoek wordt gepubliceerd in Verkeerskunde.

Zo bouwen we aan een uitgebreid onderzoek dat moet resulteren in een verantwoorde onderbouwing voor het toepassen of afwijken van richtlijnen. Via Verkeerskunde houden we u op de hoogte van de vorderingen.

 
Auteur: Herbert Korbee

Herbert Korbee, verkeerspsycholoog en jurist bij Korbee en Hovelynck

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief