To pay or not to pay

vrijdag 31 maart 2017
timer 4 min
Net voor de verkiezingen doemt het -woord weer op. De economie trekt weer fors aan. Dat is natuurlijk heel mooi. Maar aan het exponentiële verband tussen de groei van de economie en de files valt niet te ontkomen. We worden weer met onze neus op de feiten gedrukt.

In ons dichtbevolkte landje is congestie een hardnekkig probleem dat zich niet zo gemakkelijk laat tackelen. En daarmee ontkomen de politici ook niet aan een discussie over het gevreesde R²-woord (rekeningrijden).

Gelukkig heeft iedereen een mening: van ‘dat nooit’ tot en met ‘fors betalen is de enige oplossing’. Ik beschik niet over een glazen bol, maar durf te voorspellen dat er niets zal veranderen. Herinnert u zich deze nog uit maart 1990: ‘Minister Maij-Weggen hoopt dat de Tweede Kamer spoedig akkoord gaat met de invoering van het systeem van rekeningrijden’.

En verdwijnt ook weer snel…

Ik verwacht dat dit thema bij de formatie voorlopig weer van de agenda zal verdwijnen. Het is namelijk een ‘strijd’ die in de jaren ‘90 en zeker nu in de tijd van de social media niet te winnen valt.

Vanwege het ontbreken van draagvlak, heet het dan, zullen politici dit dossier in de kast leggen. En in feite is dat misschien maar goed ook. Rekeningrijden ‘oude stijl’ is een technologisch gedreven aanpak en gaat uit van het economisch principe dat de vraag afneemt als de prijs stijgt. Dat geldt voor vrijwel alle consumentenproducten die worden aangeschaft om te ‘consumeren’ (voedsel, huis, voorstellingen et cetera).

Het geldt echter niet voor mobiliteit. Mobiliteit is een middel om je economische of sociale activiteit te kunnen gaan uitvoeren. Rekeningrijden ‘oude stijl’ is dan ook zoiets als entree betalen in alle supermarkten op zaterdag terwijl veel consumenten niet op andere dagen kunnen of willen winkelen. En zo is het met rekeningrijden eigenlijk ook: veel reizigers hebben geen reëel alternatief en vragen zich af of eventuele individuele (economische) voordelen wel extra kosten rechtvaardigen. Hun prijs om de (economische) of sociale activiteit uit te voeren, wordt hoger als ze niet beschikken over een reëel alternatief.

Wat dan wel: echte keuzes bieden

Er lijkt een onbegrensd vertrouwen in de autonome auto. Die zou alles op gaan lossen: congestie, verkeersonveiligheid en parkeerproblemen. Ik denk alleen niet dat autonoom rijden de congestie gaat oplossen en zeker niet binnen afzienbare tijd.

De mobiliteit blijft groeien, zeker als ook nog eens de prijs voor duurzame energie gaat dalen. De volgtijden van autonome voertuigen in congestieomstandigheden worden niet veel kleiner dan nu, misschien juist wel groter vanwege de veiligheidsmarges. En, niet te onderschatten: het hacken wordt misschien wel een groter probleem dan de verkeersonveiligheid.

Dan toch maar weer doorgaan met asfalt aanleggen? Mijn antwoord is: nee. Dat blijkt geen duurzame structurele oplossing te zijn. Een oplossing binnen onze maatschappelijk en politieke context, is mogelijk door het toepassen van drie principes:

1. Vrije keuzemogelijkheden.

2. Betalen naar kwaliteit.

3. Volwaardige alternatieven binnen het daily urban system.

De meeste verplaatsingen vinden plaats binnen de regio’s en congestie treedt vooral op tijdens een beperkt aantal spitsuren. Op de schaal van de regio hebben we daarom het volgende nodig:

* Een uitstekend fietsnetwerk waarin barrières worden geslecht. Het gaat vaak om barrières die door het weg- en spoorwegverkeer ontstaan zijn. Iedere regio heeft een Masterplan Fietssnelwegen nodig, vooral voor verplaatsingen tot 15 km. Dit vraagt ook om een financieringsmethodiek, vergelijkbaar met die van ons hoofdwegennet.

* Een OV-netwerk dat is opgebouwd uit snelle, betrouwbare, comfortabele en wervende verbindingen, dat mede functioneert door een palet aan mogelijkheden voor het voor- en natransport. Dit palet moet onderdeel worden van het OV-product. Het openbaar vervoer is vooral van belang voor verplaatsingen van 10 tot 30 km.

* Een wegennetwerk dat de keuze biedt: gratis in de file of vrijwillig tegen betaling over de doorstroomstrook. Denk hierbij aan een (spits)strook die alleen als doorstroomstrook (tegen vrijwillige betaling) functioneert als er daadwerkelijk congestie optreedt en waarvan de gebruikerskosten afhangen van de reistijdwinst die wordt geboekt. Als de file toeneemt, neemt ook de lengte van de doorstroomroute toe. Iedere verkeersdeelnemer kan zijn persoonlijke of bedrijfsmatige afweging maken of de extra

kosten op een bepaald moment opwegen tegen de extra voordelen. Die afweging is snel gemaakt als het gebruik van een doorstroomstrook leidt tot een netto kostenverlaging in plaats van een verhoging. Voor de weggebruiker die denkt dat er onvoldoende voordelen zijn blijft de mogelijkheid bestaan om gratis aan te sluiten in de file.

Samenvattend: volwaardige keuzemogelijkheden tussen modaliteiten binnen het daily urban system en voor de automobilisten tevens de keuze om gratis (met vertraging) te reizen of vrijwillig tegen betaling gebruik te maken van (dynamische) doorstroomstroken. Rekeningrijden wordt dan vrijwillig gecalculeerd rijden. En hoe zit het dan met het autonome voertuig? Daarover een volgende keer meer.’

 
Auteur: Ed Graumans

Ed Graumans, Bureau voor Mobiliteitsadvies ‘Met Graumans’

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief