Keuze-uitdagingen om mensen vaker op de fiets te krijgen

donderdag 28 februari 2019
timer 5 min
Maandelijkse keuze-uitdagingen kunnen een effectieve manier zijn om fietsen te stimuleren. De uitdagingen zelf lijken het meest effectief als ze gemakkelijk te begrijpen en te voltooien zijn. Te moeilijke uitdagingen zijn wellicht contraproductief. Dit blijkt uit een analyse van SMART-app-toepassingen in Enschede. Op termijn kan de app aangeven of de gedragsverandering blijvend is.

Uit de tussenevaluatie fietsstimuleringsprojecten van het ministerie van IenW [*] en eigen simulatieonderzoek met fictieve apps blijkt dat fietsen gestimuleerd kan worden met fietsuitdagingen waarbij verdiende punten kunnen worden ingewisseld voor materiële beloningen of als donatie kunnen worden weggegeven. De vraag is dan wel: welke uitdagingen zijn de beste? Deze vraag is onderzocht door verschillende gebruikerstoepassingen te onderzoeken van de Enschedese SMART-app (zie ook kader).

Functionaliteiten

Kern van de app is dat verplaatsingsgedrag van de gebruiker op een volledig automatische manier op de achtergrond wordt gemeten en getoond aan de gebruiker. Uiteraard wordt de gebruiker vooraf om toestemming gevraagd. De app geeft de gebruiker een compleet overzicht over het eigen 24x7 multimodale reisgedrag. Het individuele verplaatsingsgedrag vormt vervolgens de basis voor: relevante, op het individu afgestemde, feedback, reisinformatie en uitdagingen. De app toont vier hoofdfunctionaliteiten (zie figuur): reisinformatie, uitdagingen, beloningen en sociale prikkels. Er is een continu aanbod van diverse uitdagingen op het gebied van bus, fiets, lopen, buiten de spits rijden tot ‘leuke’ uitdagingen. 

Maandelijkse uitdagingen

De belangrijkste uitdagingen zijn waarschijnlijk de maandelijkse fietsuitdagingen die mensen aanmoedigen om meer te fietsen. In eerste instantie was het de bedoeling deze uitdagingen te personaliseren, maar dit bleek te gecompliceerd. Daarom is een keuze-uitdaging geïntroduceerd. Gebruikers kunnen kiezen uit vijf niveaus, van heel gemakkelijk tot heel moeilijk. Er zijn drie typen uitdagingen geanalyseerd met elk een looptijd van 14 dagen. Dit zijn locatie-uitdagingen (aantal fietstochten naar een vaste locatie), cumulatieve uitdagingen (totaal aantal fietsverplaatsingen of fietskilometers) en frequentie-uitdagingen (bijvoorbeeld: aantal dagen minstens 10 kilometer per dag fietsen, of minimaal aantal fietskilometers per dag gedurende ten minste 10 dagen). Nadat de uitdaging is afgelopen volgde een follow-up met vragen.

Effecten op fietsen en autogebruik

Bij de evaluatie van de maandelijkse keuze-uitdagingen is onderscheid gemaakt tussen deelnemers en niet-deelnemers. Voor de deelnemers is er onderscheid gemaakt tussen de periode tijdens en buiten de uitdaging. Dit laatste was mogelijk doordat de looptijd van elke maandelijkse uitdaging slechts 14 dagen was. In de praktijk was dit nog korter wanneer de deelnemers hun uitdaging vervroegd voltooiden.

Bij een vergelijk van de modal split van deelnemers aan de maandelijkse uitdagingen met de overige SMART-gebruikers, is duidelijk sprake van minder autogebruik en meer fietsgebruik onder de deelnemers. Doordat bij de maandelijkse uitdagingen geen voormetingen zijn gedaan, is het niet helemaal duidelijk of het verschil kan worden toegeschreven aan de uitdagingen of aan het feit dat gebruikers die hebben deelgenomen aan de maandelijkse keuze-uitdagingen van nature meer gemotiveerd zijn om te fietsen. Dit laatste lijkt het meest waarschijnlijk.

Uitdagingen met het hoogste voltooiingspercentage leidden tot de grootste verschuiving in fietsaandeel. Deze resultaten zijn veelbelovend omdat ze niet de angst ondersteunen dat deelnemers (alleen) kiezen voor gemakkelijke uitdagingen die ze kunnen voltooien zonder hun gedrag te veranderen. Ook blijkt dat uitdagingen waarbij deelnemers een opgegeven locatie moeten bezoeken slechter scoren, terwijl cumulatieve uitdagingen (waarbij deelnemers de totale fietsafstand kunnen kiezen) het best scoren. De moeilijkere frequentie-uitdagingen scoren ook relatief goed, maar lijken iets minder effectief.

 
De meeste respondenten die de uitdaging niet voltooiden gaven aan dat dit door externe omstandigheden (zoals slecht weer) kwam. Van de deelnemers die de uitdaging voltooiden, gaf ongeveer 40 procent aan dat ze meer hadden gefietst. Bijna de helft van deze mensen verklaarde dat ze autoritten hadden vervangen om dit te bereiken. Meer dan 50 procent gaf ook aan dat de SMART-uitdaging hiervoor de reden was. Ongeveer 80 procent van de deelnemers die aangaven meer gefietst te hebben, stelden dat ze dit in de toekomst ook zouden blijven doen. Dit resultaat suggereert dat deze gedragsverandering kan worden volgehouden.

Toekomst

Deze resultaten zijn nog steeds op een overall geaggregeerd niveau. In de volgende stap zullen we de individuele gegevens en een model gebruiken om de analyse te verbeteren. Omdat SMART ook de komende jaren wordt gebruikt als tool voor gedragsstimulering binnen Enschede, zullen we ook antwoord kunnen gaan geven op één van de belangrijke resterende vragen: is gedragsverandering blijvend ook als er minder of voor de gebruiker niet langer relevante uitdagingen worden geboden? Of vallen mensen toch uiteindelijk terug op hun oude gedrag, zelfs als ze zeggen dat ze zullen blijven fietsen? Wordt vervolgd.

Het concept SMART

Sinds 2009 werkt de gemeente Enschede aan het concept SMART (Self-Motivated And Rewarded Travelling) waarbij gebruikers via een gratis app positieve prikkels krijgen om hun reisgedrag te beïnvloeden op basis van feitelijk (gemeten) verplaatsingsgedrag. Na een aantal jaren is er nu een volwassen tool waarmee gepersonaliseerde gedragsinterventies op een kosteneffectieve manier in de praktijk kunnen worden gebracht. De gemeente neemt de tool als dienst af. Samenwerking met de middenstand maakt het mogelijk om voldoende beloningen uit te delen. De geanonimiseerde verplaatsingsdata worden binnen de gemeente gebruikt om het verkeersbeleid verder te vormen en te evalueren. Het aantal dagelijkse en maandelijkse gebruikers was vrij stabiel in 2017. Begin 2018 nam het gebruik snel toe, als gevolg van de Enschede Fietsstad 2020-campagnes. In 2018 waren er continu zo’n 2000 actieve gebruikers.

EU-programma

Het beschreven onderzoek is binnen EMPOWER gefinancierd als onderdeel van een EU HORIZON 2020-programma. Hier leest u het integrale artikel.

 
Auteur: Tom Thomas, Universiteit Twente / Benjamin Groenewolt, Keypoint Consultancy / Marcel Bijlsma, Mobidot

mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.