Mieren als inspiratie om files op te lossen?

Bi

Biomimicry gebruikt de beste biologische ideeën om menselijke problemen op te lossen. Ook voor de verkeerswereld biedt de natuur inspiratie, vertelde Saskia van den Muijsenberg van de Stichting biomimicryNL tijdens een nieuwjaarsbijeenkomst van Railforum, begin januari.

Een van de klassieke voorbeelden van biomimicry is het verhaal over de ijsvogel en de Japanse hogesnelheidstrein Shinkansen. Eerdere Japanse hogesnelheidstreinen veroorzaakten enorme geluidsoverlast, met name als ze uit een smalle tunnel kwamen. De ingenieur die de opdracht kreeg de Shinkansen te ontwerpen, Eiji Nakatsu, was toevallig een enthousiast vogelaar. Geïnspireerd door de ijsvogel die geluidloos het water induikt, gaf hij de trein een neus die minder herrie veroorzaakt.

Slijmzammen voor routes metronet
Een ander voorbeeld zijn de slijmzwammen. Dat zijn geen paddenstoelen maar eencellige organismen. Deze zeer basale levensvormen (in biologisch jargon protisten) hebben geen hersens maar zijn kampioenen in het vinden van de meest efficiënte routes. Atsushi Tero van Hokkaido University gebruikte slijmzwammen om de efficiëntie van het metronet van Tokio te onderzoeken. Inmiddels is ook Amerikaans en Engels wegennet onderzocht.

Biomimicry is vooral een innovatiemethode zegt Van den Muijsenberg: ‘Je kunt kijken naar de vorm, zoals bij trein, maar je kunt ook inspiratie uit de natuur halen voor het proces, hoe maken wij dingen, en voor het hele systeem. In de natuur groeit alles, en er is nooit afval. De aarde is 3,8 miljard jaar oud, de mensheid is een piepjonge soort. We kunnen heel veel leren van de natuur.’

Een mier die iets draagt krijgt voorrang
Bij de Railforum-bijeenkomst hield Van den Muijsenberg een algemene inleiding. Maar het loont zeker de moeite eens langer stil te staan bij de mogelijkheden voor verkeerskwesties, zoals files bijvoorbeeld. Van den Muijsenberg: ‘De natuur heeft heel efficiënte manieren gevonden om bloed in het menselijk lichaam of vloeistof in bomen te transporteren. Dat geeft misschien inzichten in efficiëntere doorstroom van verkeer. Je kunt ook kijken naar de interne regels van mieren. Voor een mier die iets draagt, gaan de andere mieren aan de kant.’

Co-evolutie
Ook voor verkeersonveiligheid, ziet Van den Muijsenberg wel mogelijkheden. ‘Ik denk aan co-evolutie. In de natuur zie je dat soorten zich helemaal op elkaar aanpassen om te overleven, zoals bijvoorbeeld kolibrie en bepaalde bloemvormen, zo krijgt elke soort zijn eigen plek zijn eigen niche in bijvoorbeeld tropisch regenwoord. In het verkeer heb je natuurlijk zeer verschillende weggebruikers die een eigen plek willen hebben:  bejaarde weggebruikers, kinderen op de fiets, maar ook de middelbare man in zijn leaseauto. Daar zou je eens verder over kunnen denken.’

Zelforganisatie in het dierenrijk, bijvoorbeeld trekkende kuddes gazelles, kan inspiratie bieden. Van den Muijsenberg: ‘Dat werkt met een beperkt aantal heel simpele regels. Zoals blijf altijd dicht genoeg bij elkaar, als je te veel afstand houdt word je kwetsbaar. Of : beweeg altijd in dezelfde richting als de directe buren.’

Inspireren
Directeur Corina de Jongh van Railforum hoopt vooral dat de lezing haar leden zal inspireren verder te kijken. ‘Ik denk inderdaad dat we voor veel vraagstukken kunnen kijken welke oplossingen daarvoor in de natuur zijn ontwikkeld.’

 
Auteur: Karin Broer