Elimineer het ministerie

Eerlijk gezegd had ik nog niet met die blik naar u gekeken. Ik leerde u, dan wel collega’s van u, gaandeweg kennen als individuele en ook primaire kennisbronnen. U heeft vanuit uw afzonderlijke positie kennis en informatie die u – zo veronderstel ik – dolgraag via Verkeerskunde wilt delen met uw collega’s in den lande. Immers, samen zorgt u ervoor dat we allemaal mobiel kunnen zijn. Dat wil zeggen: van huis kunnen gaan en ook weer veilig thuis kunnen komen.

Een onvolprezen groot goed, zo begrijp ik steeds beter. Misschien wel het sterkste voorbeeld hoorde ik pas tijdens een interview: ‘We hebben niet voor niets gevangenisstraf als zwaarste strafmiddel bedacht: ontneem je mensen hun mobiliteit, dan tref je ze zwaar’. Het omgekeerde werkt natuurlijk ook: hoe mobieler je kunt zijn, hoe ‘vrijer’ en gelukkiger je je als mens kunt voelen (denk even aan vakanties, maar ook aan opleidingen, een nieuwe baan, of je familie bezoeken). Zou je daar concessies aan willen doen? U werkt mee aan dit geluk. Tenminste, ik ben nog geen vakgenoot van u tegengekomen die mobiliteit wilde beperken (in de breedte gezien) of de verkeersonveiligheid wil bevorderen. Nee, u bent een vakmens die met uw kennis bijdraagt aan het mobiliteitsgeluk van alle inwoners van dit land. En op die onderdelen waarin we als land pieken, brengen we mobiliteitsgeluk zelfs over de grens.

Dit was het leukste deel van deze blog. De realiteit is dat u steeds minder toegankelijk wordt als individuele kennisbron. Uw kennis behoort u niet meer rechtstreeks met mij, het journaille, te delen. Uw kennis wordt inderdaad de kennis van het systeem ministerie en die kan ik raadplegen via de woordvoering. Dat is de communicatielijn, die weliswaar altijd wel ruimte laat voor persoonlijke kennisuitwisseling via rechtstreekse telefoonnummers of e-mailadressen, dan wel via gesprekken op beurzen of congressen, maar ‘de teugels’ van het systeem bepalen uiteindelijk wat ik van onze kennisuitwisseling mag delen met uw vakcollega’s via Verkeerskunde en Verkeer in Beeld.

Zijn de mannen en de vrouwen die deze teugels bedienen net als u bevlogen van het bieden en bevorderen van meer en veilige mobiliteit? Ik vermoed van wel, maar niet per se primair. Eerder secundair. Hoofdzaak lijkt het belang van het systeem, van het ministerie zelf.

Al uw individuele kennis wordt zodoende via woordvoering getrechterd voordat het naar buiten komt. In die trechter wordt niet alleen uw vakkennis zwaar gecomprimeerd, maar ook min of meer gekruid met ongevraagde ‘ingrediënten’ zoals politieke beweegredenen, opportunisme en sporen van angst: zou de uiteindelijke ontvanger, de doelgroep van het ministerie, de burger, de kale, naakte kennis wel aankunnen? Zal onze roze wereld van nog meer mobiliteit en nog meer veiligheid vergrijzen als u zou roepen dat er te weinig geld is voor vervanging van essentiële kunstwerken? Of dat er te weinig geld is voor aanpassing van de infrastructuur voor nieuwe mobiliteit? Of, nog erger, dat we als het gaat om klimaateffecten intussen moeten gaan denken aan evacueren, in plaats van aan geruststellende dijkverhogingen?

Als journalist vind ik dat je je mensen niet serieus neemt als je ze niet volledig informeert. Als vakmens zult u dat – zo vermoed ik – ook vinden. Toch spreekt het systeem, het ministerie, uiteindelijk vaak een iets andere taal. Ook ik begrijp dat politiek bedrijven iets heel anders is dan ‘domweg’ kennis delen, maar nu kom ik terug op mijn doorslaggevende drijfveer voor het schrijven van deze blog: het ministerie is toch van ons allemaal?

Ik hoorde pas weer eens Ferenc van Damme spreken. Ferenc is communicatiestrateeg bij de provincie Overijssel. Zijn motto en missie zijn: elimineer de burger. Mijn standaardvraag aan hem is: nog steeds de burger aan het elimineren? "Ja". En hoe. Ik begrijp – hoop ik – zijn strijd en word er eerlijk gezegd vrolijk van. U denkt misschien dat Ferenc de individuele burger in zijn vizier heeft? Verre van dat. Hij wil de individuele burger juist zichtbaar maken.

Hij strijdt tegen de term ‘burger’. Waarom? Ferenc legt graag haarfijn uit dat ‘de burger’ niet bestaat. De burger is niet een uniform figuur die uit een trechter rolt, maar een optelsom van individuen. Je maakt dus een enorme denkfout als je uitgaat van de burger. De presentatie waarmee hij zijn missie op locatie onderbouwt bevat onder meer onderzoeksresultaten die aangeven dat u als ministerie, als overheid, uw langste tijd wel heeft gehad als betrouwbare zender van getrechterde boodschappen.

Wij allemaal, ik, u, het ministerie leven in hetzelfde tijdperk dat aan het veranderen is. We moeten allemaal mee. Hoe? Dat kan Ferenc beter zeggen dan ik, maar met hem zou ik willen zeggen: elimineer het ministerie en kijk eens met een andere blik naar de individuele kennisbronnen binnen dit systeem. Naar de mensen die met hart en ziel werken aan mobiliteit voor iedereen. Dan wordt het ministerie van IenW als vanzelf van ons allemaal…

Deze blog is verschenen in Blogs van buiten. Een verzameling blogs uitgegeven door het Ministerie van IenW.

Klik hier voor 25 lees-, kijk- en luistertips van Ferenc van Damme

Klik hier voor de presentatie ‘Elimineer de burger’ van Ferenc van Damme

 
Auteur: Nettie Bakker, hoofdredacteur Verkeerskunde