ANWB draagt bij aan risico-gestuurd verbeteren van de verkeersveiligheid

De groei van Nederland gaat gepaard met een grote mobiliteitsopgave. Hoe zorgen we er met beperkte middelen voor dat Nederlanders ook in de nabije toekomst zorgeloos en met plezier onderweg kunnen? Data helpen om de beschikbare middelen bij de aanpak van verkeersveiligheid zo in te zetten dat ze het meeste maatschappelijk rendement opleveren. Niet voor niets is datagebruik een belangrijke pijler binnen het Strategisch Plan Verkeersveiligheid.

Er zijn duidelijke doelen gesteld om het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen. Voor 2050 is er de ambitie van nul verkeersdoden, die wordt onderschreven in het Strategisch Plan Verkeerveiligheid 2030 (Ministerie van IenW): “Het is een visie op een nieuwe aanpak. Een startpunt voor alle overheden en maatschappelijke partners om structureel aandacht te schenken aan verkeersveiligheid in landelijke, regionale en lokale uitvoeringsprogramma’s. Door het in kaart brengen van risico’s en vervolgens maatregelen te nemen om de grootste risico’s te verminderen wordt de verkeersveiligheid vergroot.”  Naast deze visie is het doel om het aantal verkeersongevallen in 2030 met 50% te verminderen ten opzichte van 2019 (Tweede Kamer, motie Geurts). Het is van het grootste belang om deze doelstellingen te bereiken. Het aantal door CBS geregistreerde verkeersdoden in 2022 was echter het hoogst sinds 2008 (CBS, 2023).

De ANWB zorgt voor laagdrempelige beschikbaarheid van Floating Car Data over rijgedrag én er is nu ook de bijbehorende webtool ‘ANWB Verkenner Verkeerveiligheidsdata’ beschikbaar. Hiermee is de Floating Car Data van de ANWB direct en eenvoudig in de praktijk te gebruiken. ANWB draagt met deze ontwikkelingen bij vanuit maatschappelijk belang en heeft met deze diensten geen commercieel oogmerk.

Informatiebehoefte bij verbeteren verkeersveiligheid

De noodzaak om data te gebruiken om goed overwogen beslissingen te nemen wordt algemeen erkend door beleidsadviseurs bij gemeenten en provincies. De gegevens die tot op heden beschikbaar zijn binnen het vakgebied betreffen ongevalsdata, snelheden en intensiteiten. De data van ANWB onderscheiden zich doordat de geregistreerde voorvallen zoals abrupt remmen veel vaker voorkomen dan ongevallen. Daarmee is beter invulling te geven aan de wens om risico-gestuurd te gaan werken. De rol van toeval wordt door voldoende data immers verkleind.

Uit in 2022 door de ANWB gehouden interviews blijkt dat de behoefte voor beleidsondersteunende informatie bij gemeenten en provincies met name gewenst is om:

1. Te bepalen waar verbeteringen van de weginfrastructuur het meest efficiënt zijn om het aantal verkeersslachtoffers te verminderen.
2. De effectiviteit van verkeersveiligheidsmaatregelen meten op zo kort mogelijke termijn. Hiervoor zijn gegevens nodig die frequent worden gegenereerd. Momenteel kan het tot 3 jaar duren om de effectiviteit te bepalen indien deze alleen gebaseerd is op het aantal verkeersongevallen.
3. Objectieve inzichten te hebben die kunnen worden gedeeld indien er klachten zijn over verkeersveiligheid op een bepaalde locatie of bij onderzoek naar aanleiding van een verkeersongeval.

Deze wensen zijn samen met gemeenten en provincies gerealiseerd in een nieuwe webtool voor de visualisatie van rijgedragsdata.

Laagdrempelige toepassing van ANWB Floating Car Data

Met de Veilig Rijden Autoverzekering wil de ANWB bijdragen aan het vergroten van de verkeersveiligheid. Enerzijds door verzekerden te stimuleren om zo veilig mogelijk te rijden (hun rijgedrag wordt gemonitord) en dit te belonen met een korting op de verzekeringspremie. Anderzijds levert deze verzekering, in anonieme en gebundelde vorm, een schat aan inzichten op over rijgedrag.  De data tonen namelijk de locaties waar zelfs deze veilige rijders bijzonder rijgedrag laten zien. Deze informatie helpt wegbeheerders bij het verkrijgen van een completer beeld van de potentieel risicovolle locaties voor ongevallen. Bijvoorbeeld locaties waar vaak abrupt wordt geremd of veel te hard wordt gereden.

Sinds 2021 stelde de ANWB de unieke rijgedragsdata al beschikbaar aan gemeenten en provincies. Met de nu beschikbaar gekomen webtool ‘ANWB Verkenner Verkeersveiligheidsdata’ richt de ANWB zich direct op de eerder genoemde drie informatiebehoeften van beleidsadviseurs en verkeerskundigen. De webtool is eenvoudig in gebruik en zorgt voor:

1. Een signaalfunctie op basis van opvallend grote aantallen voorvallen op een wegvak binnen het eigen beheersgebied van een wegbeheerder.
2. Direct inzicht in de exacte GPS-locaties van verschillende soorten voorvallen (abrupt remmen, scherpe bochten, te hoge snelheid) onder andere in kaartvorm
3. Snel inzicht in het effect van maatregelen op het aantal voorvallen door twee perioden met elkaar te vergelijken, namelijk voor en na invoering van de maatregelen.

Doordat in de webtool de Floating Car Data van januari 2018 beschikbaar is kan deze direct in de praktijk worden ingezet. Enkele voorbeelden uit de ANWB Verkenner Verkeersveiligheidsdata:  

Figuur 1. GPS-locaties van vier typen voorvallen over een periode van 6 jaarOnderschrift

In figuur 1 worden ter illustratie in het satellietbeeld de exacte GPS-locaties van abrupt remmen, te hoge snelheid, scherpte bochten en hard optrekken weergegeven over een periode van bijna 6 jaar op een kruispunt in Den Haag. In figuur 2 wordt abrupt remmen over twee periode met elkaar vergeleken. In het satellietbeeld worden de exacte GPS-locaties weergegeven over twee perioden met daaronder het gemiddeld aantal voorvallen per jaar.  Links betreft de periode voordat een zebrapad werd aangelegd met gemiddeld 25 abrupt rem voorvallen per jaar. In het rechter deel van het figuur is de situatie weergegeven na de uitvoering van de maatregelen, er wordt 50% minder vaak abrupt geremd!

Figuur 2. Vergelijking van twee perioden voor het gemiddeld aantal voorvallen door abrupt remmenOnderschrift

In het voorbeeld lijkt gemiddeld 25 voorvallen per jaar misschien niet zo heel veel. Belangrijk daarbij is om te beseffen dat dit is vastgesteld met circa 1% van de personenauto’s in Nederland. De aantallen zijn in werkelijkheid bij benadering dus 100 maal zo hoog, 2500 per jaar. Teruggerekend werd er voor de aanpassing gemiddeld per dag 7 tot 8 maal abrupt geremd op deze locatie. Het is zelfs vast te stellen dat dit relatief vaak rond 13:00 uur gebeurde.

Ontwikkelingen ANWB Data & Verkeersveiligheid

Naast het doorontwikkelen van de datavisualisatie-tool wordt er binnen ANWB gewerkt aan diverse nieuwe initiatieven op het snijvlak van data en verkeerveiligheid zoals:

• Smartphone data: het beschikbaar maken van inzichten over gebruik van de mobiele telefoon tijdens het autorijden. Dit zal leiden tot betere inzichten in afleiding door het gebruik van mobiele telefoons. De data tonen de exacte locaties en op welk tijdstip autobestuurders hun mobiele telefoon gebruiken. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen handsfree en handheld bellen, maar ook het gebruik van het scherm wordt geregistreerd indien de telefoon in de hand wordt vastgehouden. Met de data over het gebruik van de smartphone tijdens het autorijden wordt het mogelijk om het effect te meten van bijvoorbeeld campagnes zoals MONO en op welke locaties vaak de smartphone wordt gebruikt in de auto.
• Keren op provinciale wegen: nieuwe inzichten uit ANWB Floating Car Data, bijvoorbeeld analyses van locaties waar vaak op (provinciale) wegen wordt gekeerd en gegevens over het aantal voertuigen op een weg (intensiteiten). 
• Floating Bike Data: onderzoek en ontwikkeling van nieuwe data, zoals Floating Bike Data, gericht op het verkrijgen van inzichten ter verbetering van de verkeersveiligheid. Daarbij is het doel om van een grote groep fietsers bijvoorbeeld doorlopend locaties van risicovolle voorvallen en vallen met de fiets vast te leggen.

Het plan is om in de toekomst de bovenstaande nieuwe data ook beschikbaar te gaan maken in de datavisualisatie-tool van de ANWB.

Wilt u meer weten over hoe deze webtool u als gemeente of provincie kan helpen bij het verbeteren van de verkeersveiligheid, stuur dan een e-mail naar: dataverkeersveiligheid@anwb.nl of kijk voor meer informatie op: ANWB.nl/verkeer/veiligheid/data-verkeersveiligheid