Charleroi, vijfde metro in Benelux

Eind dit jaar gaat in Charleroi een metro in bedrijf, de vijfde metro in de Benelux. Precies 35 jaar geleden werd de eerste aanzet gegeven voor een nieuwe metro die uiteindelijk veel beperkter is dan aanvankelijk gepland.

Eerder gingen in de Benelux metro’s in bedrijf in Rotterdam (1968), Antwerpen (1975). Brussel (1976) en Amsterdam (1977). Wél gepland maar niet gerealiseerd zijn metro’s in Luik en Gent. In Luik was al 2 kilometer tunnel gereed, als deel voor een 16 kilometer lange noord-zuid-metro, toen het project rond 1985 werd gestaakt wegens geldgebrek. Metroplannen in Gent leden schipbreuk na protesten van de bevolking die beschadiging vreesde van de historische binnenstad.

Er zijn momenteel geen plannen voor nieuwe metro’s in de Lage Landen. Kansrijker zijn  verlengingen, zoals de voorgestelde 20 kilometer lange metrolijn van Amsterdam naar Almere, die aantakt op de bestaande Bijlmerlijnen. Ook het lijnennet van de metro van Brussel zal waarschijnlijk nog in lengte groeien.

Maar eerst feest in Charleroi, de grootste stad in Wallonië, met 230.000 inwoners even groot als Utrecht. De metro moet nieuw leven brengen in een stad die de ondergang meemaakte van kolenmijnen en staalfabrieken. De nieuwe metro is aangelegd in de vorm van een cirkellijn, grotendeels in tunnel. De metrostations bedienen spoorwegknooppunten, kantoren en winkelcentra in het hart van de stad. Ook zijn er drie uitlopers, naar het westen, noordoosten en oosten. De nieuwe cirkellijn is ontstaan door de aanleg van een kort, verbindend 1 kilometer lang traject tussen metrostation Parc en het spoorwegstation Charleroi-Sud. Hiermee werd een eerder gebouwde lijn in C-vorm verbouwd tot een complete cirkel waarop frequente diensten mogelijk zijn, in beide richtingen.

Hoewel de nieuwe lijn goed herkenbaar is aan grote ‘M’-borden, gaat het in Charleroi om een zogenaamde ‘métro léger’ (lichte metro). Het oorspronkelijke plan was om de meest bruikbare delen van het honderden kilometerslange tramnetwerk in Henegouwen op te waarderen. Comfortabele supertrams zouden dienst doen op een nieuwe netwerk van zeven lijnen, met een beoogde lengte van 52 kilometer. Het knooppunt zou Charleroi zijn. De minder bruikbare lijnen zouden sneuvelen. Streefdatum was 1995.

Pré-metro
Weldra begonnen in en om Charleroi werkzaamheden, oude rails en bovenleidingen werden vervangen, sneltrambanen werden aangelegd, metrostations gebouwd, ook in kleine dorpen. Maar het plan bleef steken. De meeste interlokale tramlijnen werden opgeheven. Enkele trajecten werden over hun gehele lengte gemoderniseerd. Ze werden aangeduid als ‘pré-métro’. Enkele nieuwe trambanen liggen al meer dan 20 jaar ongebruikt.

Trams van de vier nog resterende lijnen maakten in Charleroi alvast gebruik van de tunnels voor zover voltooid. De vervoersvraag zakte zo diep in dat slechts 16 van de 55 gelede sneltrams dienst deden. Deze rijtuigen waren in 1980-82 door de Belgische staat speciaal voor Charleroi gekocht.

Het stadsbestuur van Charleroi heeft na jaren van besluiteloosheid de knopen doorgehakt: de trams uit 1980-82 worden nu ingezet op de metrolijn. Pas over 20 jaar kan sprake zijn van geld voor vervanging. Tot die tijd wordt volstaan met spartaans rijcomfort. In- en uitstappen op de uitlopers geschiedt met behulp van uitklapbare treden. Op de metrostations in Charleroi met hun hoge platforms bieden de rijtuigen gelijkvloers comfort.

 
Auteur: Joske van Lith