CROW-zoektocht naar effectieve bermcommunicatie

Het staat langs de kant van de weg en het glimlacht. Of kijkt juist heel boos! Oplichtende displays met kindergezichtjes of gewone snelheidsaanduidingen en begeleidende mededelingen als 'u rijdt te snel' of 'bedankt' schieten als paddestoelen uit de grond. Een handboek van CROW moet aan die wildgroei een einde maken en meer zicht bieden op effectiviteit.

Aan welke eisen moet 'DWS' (dynamische wegkantsysteem) voldoen? Dat is de centrale vraag in een CROW-project dat begin volgend jaar moet leiden tot een handboek. Bij die effectiviteitseisen gaat het onder meer om locaties, aard, opbouw en toepassing van systemen. En in het algemeen hoe wegbeheerders, eventueel in samenhang met aanvullende campagnes of handhaving, het best met weggebruikers kunnen communiceren.
Voor de CROW-publicatie had eerder dit jaar in Almelo een proef plaats op de Windmolenbroekseweg. Op deze wijkontsluitingsweg met 50 km-regime werden vier maanden lang in beide richtingen snelheidsmetingen (in totaal 779.000) gehouden. Bovendien werd buurtbewoners en (via het kenteken opgespoorde) automobilisten gevraagd naar hun mening over de verschillende varianten in de proef. In de eerste en derde fase stond in de berm namelijk slechts een paal met radarapparatuur, terwijl in de middelste fase als extra een display met een snelheids- en stemmingsafhankelijk kindergezichtje zichtbaar was. In de enquête werd overigens ook gevraagd naar onder meer sociale achtergrond, geslacht, wel/geen kinderen en jaarkilometrage.
Voor de vergelijkende test werkten CROW, gemeente Almelo, RTB (leverancier van verkeersmeubilair) en de Rijksuniversiteit Groningen samen. Studenten van de afdeling verkeerspsychologie van de RUG tekenden voor de enquêtes. De respons onder automobilisten liet overigens te wensen over. 'Aanvankelijk bemoedigend', zo typeert verkeersmedewerker Gert Bak van de gemeente Almelo de effecten op de rijsnelheden. Maar volgens verkeerspsycholoog Karel Brookhuis van de RUG is dat niet verwonderlijk. 'We stelden een snelheidsdaling met 3,5 procent vast. Dat is op zichzelf relatief veel. Maar het gaat er natuurlijk om of de effecten beklijven. En dat is iets wat je pas na een halfjaar of zo kunt vaststellen.' Zo lang duurde de Almelose proef echter niet, zodat het de vraag is of een dergelijke kortdurende, vergelijkende test sec de steen der wijzen oplevert.

Rendement
Projectmanager openbare ruimte en infrastructuur Henk Spittje van CROW gaf eerder al aan dat er in elk geval behoefte is aan meer inzicht in de rendementsvraag van dynamische wegkantsystemen. Niet alleen staat bij het CROW-project de vraag centraal waar welk type wegkantsysteem moet worden geplaatst, ook het aspect beheer en onderhoud speelt een belangrijke rol, evenals de kosten van het wegkantsysteem zelf. Spittje geeft aan dat onderzoeken in Duitsland inmiddels hebben aangetoond dat er sprake is van een blijvend effect, ook na het weghalen van de display. De snelheid loopt wel wat op, maar blijft onder die van de vroegere situatie. Het voordeel van het systeem zoals getest in Almelo is met name de positieve feedback. Automobilisten hebben eerder begrip omdat een kind op het display hen ‘aanspreekt’. Bovendien wordt de automobilist nog eens bedankt voor zijn gedrag indien deze zijn snelheid aanpast.
Brookhuis betwijfelt of 'Almelo' hier richtinggevend kan zijn. Minder (letterlijk en figuurlijk) marginaal kunnen DWS-toepassingen zijns inziens zijn bij tijdelijke situaties, zoals in het geval van wegwerkzaamheden.