Doosjes-systeem

‘Sommigen passen niet in een doosje”. Dit gold ook voor Rijkswaterstater Ad de Rooij, zei middagvoorzitter Jan Hendrik Dronkers, tijdens De Rooijs afscheids- klimaatconferentie. Een dwarsdenker, een procesmetselaar die 37 jaar lang zijn zelfgecreëerde functie uitoefende binnen Rijkswaterstaat.

Een steeds opdringender vraag wordt of deze uitspraak ons nog wel iets zegt over ‘sommigen’ of over ‘het doosje’, het systeem. Lange tijd stond deze vraag niet ter discussie: de dwarsdenker was de afwijking, de doos zelf en degenen die er wel in pasten waren de norm, het normaal.

Dit tij lijkt nu toch fors te keren. 
Ik trek het nu even heel erg breed, naar de aarde als hele grote doos. Lange tijd dachten ‘we’ (normale aardbewoners) dat deze doos een onuitputtelijke grabbelton was waar sommigen zelfs een gelegitimeerde claim op de inhoud mochten leggen. Architect Thomas Rau legt ons in zijn boek ‘Material matters’ uit dat deze aarde geen grabbelton, maar een gesloten systeem is waar geen van ons eigenaar van kan zijn. Een systeemwaarschuwing van je welste.    

Al dichter bij huis lees ik in het boek ‘De Gulden Snede’ van Wilma de Rek een systeemontwrichting van Herman Wijffels over onze economie: “De financiële sector werd in plaats van dienaar, de baas over de reële economie.”     

Kom ik terug op de afscheidsconferentie van Ad de Rooij en hoor ik een Rijkswaterstater ontboezemen: “Als ambtenaar wil je de publieke zaak dienen, maar dat kan niet in dit systeem”.

Naast dat me spontaan de tranen in de ogen sprongen, dacht ik: dus ook dit systeem is aan herziening toe. Natuurlijk zullen velen deze, vooralsnog, indozige dwarsdenker hierop tegenspreken. Zullen we het er dan op houden dat ook deze doos vast nóg beter kan presteren?