Goed voorbeeld doet goed volgen, intern en extern

Senna Heijnen werkt bij Kragten, waar ze zich bezighoudt met participatieprocessen en gedragsbeïnvloeding, vooral binnen mobiliteitsvraagstukken. “De menselijke kant van de trajecten vind ik het meest interessant”, zegt ze. “Ik houd me minder bezig met de harde verkeerskunde en richt me meer op proces, samenwerking en hoe je mensen écht bereikt.’’

De mobiliteitstransitie vraagt niet alleen om veranderingen in de infrastructuur, maar ook in gedrag. Bij Kragten vertaalt Senna Heijnen die overtuiging in projecten die dichtbij mensen staan. Zo werkte ze onder andere aan de MONO-campagne in Overijssel en Gelderland: een campagne die zich richt op het tegengaan van afleiding door smartphones in het verkeer. “We zijn op twee sporen actief geweest: intern, binnen ons eigen bedrijf én extern, op scholen in beide provincies.”

Campagne op scholen

De externe campagne richtte zich op kinderen van ongeveer 10 tot 12 jaar, met als doel om afleiding op de fiets - met name door mobiele telefoons - bespreekbaar te maken en aan te pakken. “De focus lag op basisschoolgroepen 7 en 8”, legt Heijnen uit. “Juist omdat kinderen in die leeftijdsgroep steeds meer zelfstandig onderweg zijn én hun eerste telefoon krijgen. Wat ze daar goed leren, nemen ze later ook mee 
de auto in.”

Tijdens de campagne werkte ze met jonge gastdocenten, die op een interactieve manier lesgaven op scholen. “We hebben met Smile Promotion uit Utrecht samengewerkt, een partij die veel ervaring heeft met educatieve verkeersprojecten en jongeren. Dat de gastdocenten jong zijn, helpt enorm bij de aansluiting met de doelgroep.” Bureau Einder ontwikkelde de communicatie rondom de campagne, zodat deze goed aansloot bij de jonge doelgroep.

De lessen bestonden uit meerdere onderdelen: een quiz om het gesprek op gang te brengen, het maken van een creatieve vlog over ‘MONO’ deelnemen in het verkeer, en zelfs een knutselopdracht waarbij leerlingen een sleutelhanger maakten voor hun ouders. “Dat had een dubbele functie: enerzijds leuk en creatief, anderzijds een subtiele reminder voor ouders in de auto: gebruik je telefoon niet. Want kinderen spiegelen zich aan hun ouders. Als die tijdens het rijden wél hun telefoon gebruiken, is het lastig om kinderen aan te spreken op hetzelfde gedrag.”

Bijzonder succesvol was het vlogonderdeel, waarin scholieren zelf filmpjes maakten over wat MONO voor hen betekent en hoe zij hun telefoongebruik aanpakken. “Er kwamen echt creatieve dingen uit. Kinderen lieten bijvoorbeeld zien dat ze hun telefoon eerst in hun rugzak stopten voordat ze gingen fietsen. En de leukste vlog won een nieuwe fiets – een topprijs voor een scholier.” De les eindigde met een persoonlijke afspraak: hoe ga jij zorgen dat je niet afgeleid raakt op de fiets? “Door een eigen oplossing op te schrijven, werd het concreter en meer haalbaar. Beter dan wanneer je het alleen maar zegt. Het ging om bewustwording én eigenaarschap.”

De scholen werden geselecteerd in overleg met gemeenten die de campagne steunden. Inmiddels is er ook een digitaal scholenportaal waar lessen geboekt kunnen worden. “Scholen kunnen nu zelf kiezen en punten inzetten om verkeerslessen aan te schaffen. Dat maakt het flexibel én toegankelijk.”

Interne campagne

Ook binnen Kragten zelf werd de MONO-boodschap actief uitgedragen. Heijnen: “We vonden het belangrijk om als organisatie extra aandacht aan dit veiligheidsthema te geven én het goede voorbeeld te geven. Niet alleen roepen dat verkeersveiligheid belangrijk is, maar het ook zelf laten zien.” De campagne begon met posters in de kantine, met citaten van medewerkers over waarom zij kiezen voor veilig rijgedrag. “Dat het echte collega’s zijn - met naam en foto - maakt het herkenbaar. Onze bedrijfsauto’s zijn voorzien van een ‘Bedankt dat je MONO rijdt’ sticker. En iedereen kreeg thuis een flyer met de gemaakte afspraken en een sleutelhanger.”

Verder dan de wet

Deze afspraken gingen verder dan wat de wet voorschrijft. “Natuurlijk mag je handsfree bellen volgens de wet, maar we spraken met elkaar af dat beeldbellen of groepsgesprekken in de auto écht niet kunnen. Daar willen we als bedrijf niet aan meedoen. Daarnaast zetten we in op bewustwording waarbij collega’s zelf een afweging maken over welke gesprekken je wel in de auto kunt voeren en welke beter niet. Het gaat om de sociale norm die je neerzet. We gaan er niet vanuit dat collega’s onder reistijd bereikbaar zijn.”

Die norm wordt versterkt door presentaties in de teams, vertelt Heijnen. “Ik ben bij alle teams langsgegaan. We bespraken situaties: wat doe je als een klant belt terwijl je rijdt? Hoe ga je om met ingewikkelde vragen onderweg? Je merkt dan dat collega’s daar heel verschillend mee omgaan. De een zegt: ik neem nooit op. De ander: ik parkeer even en bel dan terug. Door die gesprekken ontstaat bewustwording én ruimte voor nuance.”

Sociale norm ontwikkelt

Volgens Heijnen is het belangrijk dat de sociale norm zich ontwikkelt. “We willen niet dat het normaal is dat je altijd bereikbaar moet zijn, ook onderweg. Als iemand zegt: ‘Je zit toch in de auto, je kunt nu wel bellen’, moet je ook kunnen zeggen: ‘Nee, dit is geen goed moment’. Dáár gaat het om.”

De interne campagne leeft inmiddels binnen Kragten. “Nieuwe collega’s krijgen ook de flyers en sleutelhangers. De posters wisselen regelmatig, zodat het onderwerp op de agenda blijft. En we blijven het gesprek voeren. Want alleen dan wordt veilig en bewust gedrag echt vanzelfsprekend.”