Gratis winkelbus in Amersfoort voorbeeld voor andere gemeenten

Het experiment met de gratis winkelbus in Amersfoort heeft de doelstellingen ruimschoots overtroffen. Veel meer reizigers dan verwacht hebben gebruik gemaakt van de gratis bus en willen dat ook blijven doen tegen gereduceerd tarief. Provincie en gemeente beraden zich dan ook op een structureel ‘goedkoop’ vervolg.

In de periode van 1 mei tot 1 oktober was de Amersfoortse stadslijn 2 op zaterdag omgetoverd tot gratis winkelexpress. Bewoners van de afgelegen nieuwbouwwijken Hoogland en Nieuwland konden bij speciaal aangegeven haltes een gratis retourkaartje krijgen bij de chauffeur. Mensen die elders langs de route instapten, moesten wel gewoon een kaartje kopen. Doel van deze opzet was om vooral automobilisten te trekken en zo min mogelijk fietsers en voetgangers.
Hierin lijken provincie en gemeente redelijk geslaagd. Gemiddeld zaten er 50 procent meer reizigers in de bus. Het streven vooraf was om 5 tot 10 procent meer passagiers te verwelkomen. Speciaal voor de actie werden splinternieuwe gelede bussen met airco ingezet en enkele gewone bussen als reservematerieel achter de hand gehouden.
Van de reizigers zegt 70 procent van de bus gebruik te blijven maken als deze na afloop van de proef niet langer gratis is, maar goedkoop. Een bedrag van twee euro voor een retourtje vindt 50 procent acceptabel.
Dit laatste komt de initiatiefnemers die zich beraden op een vervolg goed van pas. ‘We kijken hoe we de positieve elementen uit de proef kunnen implementeren in het reguliere openbaar vervoer’, aldus projectleider Ruud van Wordragen van de provincie Utrecht. ‘Bijvoorbeeld een goedkoop winkelkaartje, in combinatie met specifieke materieelkeuze, al dan niet langs bepaalde routes.’

Drenthe en Groningen
Het OV-bureau van Drenthe en stad en provincie Groningen heeft niet de illusie met gratis busvervoer het autogebruik te kunnen beïnvloeden, onder meer op basis van de voorlopige resultaten van het begin dit jaar ingevoerde eurokaartje. Wel zien zij mogelijkheden om de onbenutte capaciteit in de daluren ‘aan te bieden’ voor tariefexperimenten. Gemeenten, bedrijven, ziekenhuizen en instellingen zouden tegen gereduceerd of zelfs nultarief een kaart kunnen uitgeven voor doelgroepen en het OV-bureau hiervoor financieel compenseren. Ook voorstellen die worden bekostigd uit het samenvoegen van geldpotjes voor verschillende vormen van doelgroepenvervoer maken een kans. ‘Wij geven aan wat de mogelijkheden zijn’, zegt Gert Veringa van het OV-bureau, ‘maar het initiatief moet van de instellingen zelf komen. Verder moet het passen binnen de bestaande dienstregeling. Op inefficiënte inzet van bussen en chauffeurs zitten we niet te wachten.’
Begin oktober is een eerste experiment van start gegaan in de Noord-Groningse gemeente De Marne. De wat mobielere wvg-geïndiceerden reizen er gratis met de streekbus. De gemeente betaalt dit uit het lokale wvg-budget. Eerder al werden de bussen toegankelijk gemaakt en de haltes aangepast op de route van Zoutkamp naar Groningen.