Foto: Shutterstock
Ondanks alle heffingen voor automobiliteit- aanschafbelasting, motorrijtuigenbelasting, bijtelling en accijnzen - worden er nog steeds hoge externe kosten van automobiliteit afgewenteld op de samenleving. Ook gaan er onvoldoende prikkels vanuit, om kleiner, schoner en minder te rijden. Ons huidige autoprijssysteem lijkt bovendien op een huis waar al vele malen steeds wat aan bijgeklust is.
Het Laboratorium Verantwoorde Mobiliteit (waarin studenten en net afgestudeerden actief zijn) vindt dat de tijd van ‘verbouwen’ voorbij is en er een maatschappelijk, ontwerpend ‘onderzoek’ moet starten naar een ander prijsstelsel voor automobiliteit. We zien dan ook weinig in de in julli uitgebrachte inhoud van de contourennota autobelastingen. Wij hebben zich daarvoor al verdiept in het huidige stelsel en verkenden een nieuwe weg naar een meer maatschappelijk verantwoord en rendabel prijssysteem voor het bezit en gebruik van automobiliteit.
“We pretenderen niet dé oplossing en aanpak te hebben”, stellen we in de notitie, maar geven ideeën en inzichten voor verdere meningsvorming die recht doet aan onze auto-afhankelijkheid en aan de maatschappelijke impact die automobiliteit heeft.
Op dit moment draait de samenleving grotendeels op voor de kosten inzake verkeersslachtoffers, CO2-emissies, fijnstof, leefbaarheid en het gratis parkeren in de openbare ruimte, zo concluderen de studenten. Een verantwoorde prijs van het rijden zou op zijn minst de volgende samenlevingsdoelen moeten dienen: automobiliteit moet veilig, schoon, klimaatneutraal, brandstofefficiënt zijn en zo min mogelijk ruimtebeslag en verstoring van leefbaarheid veroorzaken. Een automobilist die weinig, schoon, klein en voorzichtig rijdt (en weinig privé kilometers maakt in geval hij/zij een leaseauto rijdt), zal aanmerkelijk minder worden belast dan een automobilist die veel, vuil, groot en onvoorzichtig rijdt.
Hoe zo’n systeem eruit zou kunnen zien is omschreven in de notitie en varieert van het afschaffen van de BPM, een toevoeging van immateriële kosten van verkeersongevallen aan de motorrijtuigenbelasting, aandacht voor de (parkeer)voordelen die werkgevers bieden, tot een hogere prijs voor het aanwenden van openbare ruimte in dichtbevolkte gebieden in relatie tot alternatieve mobiliteit.
Door de maatschappelijke prikkels in het systeem zullen de inkomsten voor de overheid meer fluctueren, maar het levert ook wat op. Zo zullen er (op termijn) minder zorgkosten worden gemaakt, minder gederfde inkomsten door ziekte en schuld zijn, en nog vele andere besparingen worden gerealiseerd. Dit geeft ruimte om de belastingdruk te herijken, specifiek voor de groep die, op relatieve basis, het hardst wordt geraakt.
Net voordat deze notitie gepubliceerd ging worden kwam het demissionaire Kabinet met een contourennota inzake autobelastingen. In het laatste onderdeel van de notitie gaan we in op de ideeën uit deze contourennota. We zijn niet positief, dit is gewoon het wat verder “verbouwen” zonder fundamentele vragen onder ogen te zien.
Masterstudenten én recentelijk afgestudeerden die een sterke affiniteit hebben met duurzame mobiliteit vormen samen het netwerk ‘Laboratorium Verantwoorde Mobiliteit’. Zij komen van verschillende opleidingen en universiteiten en zijn toeleveraars aan het LVM. De studenten werken binnen het laboratorium samen met experts in een breed samengestelde klankbordgroep.
