Raad van State schrapt bouwvrijstelling

De Raad van State heeft de bouwvrijstelling geschrapt. De stikstof die wordt uitgestoten bij bouwprojecten mag en kan niet buiten beschouwing worden gelaten. 

Dat houdt niet in dat er een bouwstop wordt ingelast, maar het is van belang dat er voorafgaand aan een project wordt bekeken hoeveel stikstof er vrijkomt bij een bouwproject en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Grote vertragingen zullen hiervan optreden. Berekeningen hierop kosten vaak maanden, daarbij is er een tekort aan deskundigen die rapporten als deze kunnen maken. 

Deze uitspraak volgde na een procedure van MOB, Mobilisation for the Environment, tegen megaproject Porthos. Porthos zou ervoor moeten zorgen dat CO2 van bedrijven in de Rotterdamse Havens wordt opgeslagen in lege gasvelden onder de zeebodem.

Stikstof daalt neer in duinen

Johan Vollenbroek, gezicht van MOB, betoogt in de procedure dat de aanleg van infrastructuur voor de opslag onder de zeebodem óók stikstof uitstoot. De stikstof die daar vrijkomt daalt dan vervolgens neer in de Zuid-Hollandse duinen. Regels vanuit Europa, opgesteld voor natuurbescherming, schrijven volgens MOB voor dat daar bij het verlenen van vergunningen rekening mee moet worden gehouden. De Raad van State geeft hen daarin gelijk.

Bouwprojecten krijgen enkel toestemming als beschermde natuurgebieden in de nabije omgeving onbeschadigd blijven. De vrijstellingen die nog wel worden verleend zijn gebaseerd op maatregelen die nog niet zijn uitgevoerd. De rechter geeft aan dat het niet vast staat of deze maatregelen wel het gewenste resultaat behalen. 

Ook vertraging voor verduurzaming

Helaas maar waar, ook verduurzamingsprojecten worden vertraagd door de uitspraak. Denk hierbij aan windmolenparken. Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, waarschuwde een tijd geleden al: "Er ontstaan dan acuut problemen voor een aantal energieprojecten van nationaal belang." Ook Porthos werd aangehaald door de rechter: "Het project zal vertraging oplopen maar is niet van de baan."

"Geitenpaadje"

Het zogenoemde "geitenpaadje", de bouwvrijstelling die drie jaar geleden al eens door de rechter in het leven is geroepen, was een juridische manier om de bouwstilstand in 2019 te stoppen. De bouw stond toen stil omdat er niet nog meer stikstof mocht worden uitgestoten in de buurt van Natura-2000 gebieden. Het kabinet kwam in 2021 met de bouwvrijstelling, die de bouw weer op gang hielp. Stikstofuitstoot en -neerslag hoefde niet meer van te voren bekend te zijn en verlenen van vergunningen hiervoor was ook niet meer nodig. 

De hoogste bestuursrechter heeft nu besloten dat dat niet meer mag en dat zorgt voor grote vertragingen voor toekomstige bouwprojecten, dus niet enkel meer voor wegen, fabrieken of stallen.

Bestaande vergunningen blijven

De uitspraak heeft geen gevolgen voor bouwprojecten die al een definitieve vergunning hebben verkregen. Vergunningen die nog niet definitief zijn kunnen wel in de gevarenzone komen. Vergunningen die nog niet zijn bekeken zullen met een berekening aan moeten tonen dat de stikstofuitstoot binnen de regels valt.