Scriptie: Hink Stap Imagineering (VK 8/2010)

Samenvatting scriptie Sven Lameijer - NHTV Breda, SOAB Adviseurs

Een samenvatting van dit artikel is gepubliceerd in Verkeerskunde 8/2010

Andere manier van benaderen

Er was eens... een verkeerskundig probleem. Het bleek met de huidige bekende maatregelen niet oplosbaar. Hoe iedereen er ook naar keek, niemand wist hoe het aangepakt moest worden. Tot er iemand kwam die zei dat er in kleine stapjes moest worden gekeken naar de problemen om ooit de grote sprong naar de oplossing te maken.

Imagineering is voor veel markten nog nieuw. Zo ook voor de verkeerskunde. De toepassing ervan kan echter leiden tot een kostenbesparing en tot meer draagvlak voor de verkeerssituatie onder de eindgebruikers. Het is voor verkeerskundigen daarom een nieuwe uitdaging om sommige verkeersproblemen op een andere manier te benaderen met imagineering. Dit vormde het vertrekpunt voor een NHTV-afstudeerscriptie die is opgesteld onder begeleiding van het Bredase bedrijf SOAB Adviseurs.

Doel

Doel van het afstudeerproject was het samenstellen van een stappenplan dat leidt tot het positief beïnvloeden van het gedrag van de weggebruikers, zodat aan de hand van het concept ‘imagineering’ de verkeerssituatie en de verkeersveiligheid rond schoolomgevingen in

Vinex-locaties verbetert.

Wat is imagineering?

Imagineering is nieuw binnen de verkeerskunde. Imagineering komt in feite neer op het benaderen van een probleem of situatie waarbij een creatief proces wordt gevolgd en waarbij de eindgebruiker een centrale plaats krijgt. De eindgebruiker staat voor de vraagkant. Bij imagineering gaat het er om deze eindgebruiker te betrekken bij het proces. Dit is de ultieme vorm van imagineering.

Bij imagineering zijn drie verschillende vormen te onderscheiden.

• door de mensen iets mooi te laten vinden (imagineering 1.0);
• door iets te maken waar mensen graag bij willen zijn (imagineering 2.0);
• door mensen zo ver te krijgen dat zij mee willen doen (imagineering 3.0).

Bij de laatste vorm komt het verhalende aspect van imagineering kijken. Bij deze vorm is het eindproduct een ‘verhaal’, waardoor mensen zich betrokken gaan voelen bij een situatie of omgeving, dat ze zich gaan inzetten om de situatie of omgeving zelf verder te verbeteren.

Beleving is een persoonlijke ervaring van mensen. Uit een onderzoek van de NS (presentatie Mark van Hagen, Door de ogen van de klant, NHTV, 26 maart 2010, Breda) komt naar voren dat de manier waarop mensen iets beleven in zes typeringen kan worden samengevat:

• de levensverrijkers;
• de individualisten;
• de functionele planners;
• de zekerheidszoekers;
• de gezelligheidszoekers;
• de gemakszoekers.

Kanttekening hierbij is dat mensen niet constant tot dezelfde groep behoren. De groep waarin zij zich bevinden kan per situatie verschillen. Met behulp van imagineering worden deze verschillende belevingstypen gefaciliteerd, zodat iedereen zich op ieder moment betrokken voelt bij de situatie of omgeving. De kracht van imagineering is het creatieve proces, het concept draait niet om de maatregelen. In plaats van naar een product toe te werken, werken we met imagineering toe naar een verhaal dat de betrokkenheid vergroot. Zo willen de bewoners zich bijna als vanzelf inzetten voor een betere situatie.

Schoolomgevingen binnen Vinex-locaties

In het afstudeeronderzoek is naast een theoretische beschouwing rond de kansen voor imagineering binnen verkeerskunde specifiek gekeken naar imagineering in relatie tot Vinex-locaties. Doordat nieuwe bewoners veelal een minimale binding hebben met Vinex-locaties en omdat veel van de verkeersproblemen betrekking hebben op subjectieve verkeersonveiligheid liggen hier grote kansen voor imagineering.

Veel van de huidige Vinex-locaties hebben een zakelijke en strakke uitstraling. Ze vertellen geen verhaal. Ook het thema van een wijk is vaak niet herkenbaar, als het er al is. Hierdoor hebben de bewoners geen speciale binding met de wijk, anders dan het huis dat zij hebben gekocht. Uit onderzoek blijkt (Oscar Vermeer, Het wordt vechten om studenten, zij gaan uitmaken welke steden groeien of krimpen, NRC NEXT, donderdag 22 april 2010) dat we juist bij Vinex-wijken zonder verhaal of uniciteit op moeten letten dat het geen spookwijken worden. De toekomstige generatie blijkt namelijk graag in oude steden of in universiteitssteden te willen wonen. Dit zijn steden waar de toekomstige jongeren binding mee hebben, die door de historie als vanzelf een verhaal vertellen en uitstraling hebben. Het is dus voor de Vinex-locaties van belang de betrokkenheid te vergroten en ervoor te zorgen dat de bewoners trots worden op (het unieke verhaal van) hun wijk.

Binnen de afstudeerderscriptie is voor Vinex-locaties verder ingezoomd op de schoolomgeving. Uit meerdere onderzoeken die door SOAB zijn uitgevoerd, blijkt dat de verkeersonveiligheid in de schoolomgeving in Vinex-locaties vooral betrekking heeft op subjectieve verkeersonveiligheid. Gevoelens en beleving van onveiligheid dus. Voor imagineering ligt hier dan ook een kans. Door de beleving te beïnvloeden kan de subjectieve verkeersveiligheid verbeterd worden.

Imagineering is kansrijk!

Imagineering heeft dus een kans in de verkeerskundige wereld. Het kan door het inzetten op een creatief proces helpen de beleving positief te verbeteren. Door de wijk een uniek karakter te geven in nauwe samenwerking met de bewoners ontstaat voor hen een grotere mate van betrokkenheid en sociale cohesie en willen bewoners zich meer inzetten voor een betere woon/schoolomgeving.

Binnen de voor de scriptie ontwikkelde aanpak heb ik het maken van het verhaal vergeleken met het maken van een schilderij. Voor beide moet je bepalen wat belangrijk is voor het samenstellen van je eindproduct. Zo moet worden gekeken naar welke kleuren gebruikt kunnen worden en hoeveel men nodig heeft van elke kleur. Tijd speelt, net als bij het schilderen van een schilderij geen overheersende rol. Imagineering is namelijk een creatief proces, waarbij ideeën moeten kunnen rijpen. Cruciaal daarbij is de interactie tussen planvormers en eindgebruikers. Basis voor het principe van imagineering is immers ‘het begrijpen van dat, waar de eindgebruiker een positieve beleving bij heeft’. Om dit te bereiken zal de eindgebruiker vanaf het begin moeten aanschuiven en mee moeten werken aan het creatieve proces.

Het verspreiden van het verhaal in een wijk wordt overigens steeds makkelijker door de vele sociale netwerken waarbij mensen zich aansluiten, zoals Facebook, Twitter en Hyves. Door dergelijke netwerken kunnen verhalen snel worden verspreid. Zeker de verhalen die mensen aanspreken.

Onvermoede kansen van imagineering

Interessant is dat imagineering in Vinex-locaties ook kunnen voorkomen, dat Vinex-locaties als gevolg van krimp, een slecht imago of vergrijzing in de toekomst niet leegstromen. Wijken met een ‘branding’ of uniek karakter zoals de Helmondse Vinex-wijk Brandevoort zullen daarbij meer kansen maken te overleven, dan wijken zonder. Daarnaast biedt imagineering kansen voor andere typisch-verkeerskundige onderwerpen als fietsroutes. SOAB onderzoekt momenteel toepassingsmogelijkheden van het concept imagineering rond bijvoorbeeld snelfietsroutes en fietssnelwegen. En het einde van het sprookje, dat begon met ‘er was eens’, is dus gelukkig nog maar net begonnen…

De volledige scriptie 'Hink Stap Imagineering'

 
Auteur: Margriet Verhoog