Sleutel ligt in het ov!

Sinds de eerste poolbusjes eind jaren ‘90 de weg op gingen, is er veel veranderd. Bedrijfsvervoerder van het eerste uur, Vipre, betoogt dat ontheffing van de ov-concessieplicht een stimulans is voor vanpooling. Artikel 29 Wp2000 biedt ruimte voor ontwikkeling van initiatieven die het ov laat liggen.

Het vanpool-recept: neem een personenbus, voeg er zeven tot negen personen aan toe die in dezelfde buurt wonen en op dezelfde locatie werkzaam zijn. Benader één van de poolers om de groep dagelijks samen van en naar het werk te vervoeren. De passagiers worden zo dicht mogelijk bij hun huis opgehaald en afgezet. Vaak zijn het collega’s, maar dat hoeft niet. Geef de poolers een thuiskomgarantie voor als de chauffeur uitvalt of een passagier met spoed naar huis moet.
Als een van de eerste bracht Vipre BV dit concept in de praktijk. In 1998 reden de eerste poolbusjes. Ze onderscheidden zich van de aannemersbusjes doordat ze luxer en comfortabeler waren, aldus Vipre-directeur Jos Mens. ‘Nu hebben we zo’n 25 vanpools, met zeven tot negen passagiers. Vroeger waren dat er meer, bij Fokker alleen al 50 busjes.’
Mens inventariseert de situaties waarin vanpooling een geschikte oplossing is. In de eerste plaats bij afgelegen werklocaties, bijvoorbeeld terreinen die lastig bereikbaar zijn en slecht worden bediend door het ov. Ook verhuizing van een bedrijf kan een goede reden zijn voor de inzet van de busjes. ‘Daarnaast zijn vanpools flexibeler wanneer je ze vergelijkt met het grootschaliger bedrijfsbusvervoer, bijvoorbeeld wanneer een kleine groep medewerkers voor een klus tijdelijk moet overwerken.’
Recenter is de inzet van poolbusjes als vervangend vervoer bij groot onderhoud aan de weg. Vanpooling zit weer in de lift, meent hij. ‘De sleutel daarbij ligt in het ov.’ Mens doelt daarbij op artikel 29 van Wet personenvervoer (Wp2000), die de mogelijkheid biedt om ontheffing te verlenen van het verbod op het verrichten van ov zonder concessie. Doel van deze regel is om te zorgen dat in een gesloten markt van concessies er toch innoverende dingen kunnen worden gedaan. De overheid wil zo ov-initiatieven vanuit de markt stimuleren.
Een eerder artikel - 19 -, stelt dat voor ov een concessie nodig is. Omdat een concessie een ‘exclusief recht’ geeft op het verrichten van ov, zijn initiatieven buiten de concessie om niet zomaar toegestaan. Wanneer er behoefte is aan vervoer buiten de concessie om, kan de concessieverlener middels artikel 29 voor een bepaalde tijd een ontheffing geven. Er mag echter geen sprake zijn van ‘onevenredige inbreuk’ in de exploitatie van de concessie. Ook mag de concessiehouder geen financieel nadeel ondervinden; er mag geen substantieel deel van het reizigerspotentieel aan een concessievoorziening worden onttrokken.
De praktijkervaringen met de concessieontheffing zijn beperkt, stelt het rapport ‘Evaluatie artikel 29 Wet personenvervoer 2000: verduidelijking ontheffing concessieplicht’ (december 2006). Daarin staan onder meer aanbevelingen om toepassing van artikel 29 te stimuleren.

Bedrijfsvervoer
Vipre verzorgt vooral vervoer specifiek voor werknemers. Van oudsher wordt bedrijfsvervoer vooral als besloten vervoer uitgevoerd, dus alleen toegankelijk voor de eigen werknemers. Waarom nu als ov? Mens: ‘Ov mag van bus-, vlucht- en doelgroepstroken gebruikmaken en kan files voorbij rijden. Soms zijn enige aanpassingen nodig; zo moeten lussen in de weg die op bussen van 9 meter zijn ingesteld, bijvoorbeeld worden aangepast aan kleinere busjes.’ Exploitatie als ov betekent ook fiscaal voordeel, door ontheffing voor de Houderschapsbelasting (Wegenbelasting) en de BPM. ‘De ontheffingen leveren, afhankelijk van de gebruikte auto, een voordeel op van ongeveer 425 euro per maand’, zegt de Vipre-directeur. Hierdoor wordt de vervoerswijze goedkoper. Ook mag het 6 procentstarief voor ov worden toegepast, in plaats van het BTW-tarief voor diensten. ‘Alles bij elkaar opgeteld kan het voordeel oplopen tot 500 euro.’
Over de toekomst van vanpools: ‘De houding verbetert en de inzet van vanpools bij wegwerkzaamheden is een impuls.’ Ook de aandacht voor het milieu maakt het concept volgens hem aantrekkelijker. ‘Beter één busje op de weg dan negen personenwagens.’