Sterren voor Europese verkeersveilige wegen

Hoe verkeersveilig is een weg nu eigenlijk? Een nieuw systeem, waarmee een objectief antwoord is te geven op deze vraag, is momenteel in diverse Europese landen in de maak. Dit systeem, EuroRAP (European Road Assessment Programme), is in 2000 ontwikkeld op initiatief van drie Europese verkeersclubs: de ADAC uit Duitsland, de AA uit Engeland en de ANWB uit Nederland. Momenteel werken vijftien verkeersclubs hieraan, wordt het systeem gesteund door de Europese Commissie, zijn wegbeheerders (waaronder Rijkswaterstaat) betrokken bij de invoering en zijn in Duitsland en Zweden al de eerste tests gedaan op de zogeheten ‘sterrenwegen’.

EuroRap werkt volgens een sterrensysteem, vergelijkbaar met EuroNCAP (het sterrensysteem voor het veiligheidsniveau van auto’s). Krijgt een weg één ster, dan betekent dit dat veel verbetering nodig is. Een weg met vier sterren is daarentegen verkeersveilig. ‘Dit houdt in dat een doorsnee weggebruiker die zich aan de regels houdt en in een goede auto rijdt, op deze weg, als hij een fout maakt en een ongeluk krijgt, dit ongeluk zal overleven’, aldus Sam G. Schouten, hoofd afdeling verkeer van de ANWB. ‘Een viersterrenweg is te definiëren als een weg waarop je de eventuele gevolgen van een misser kunt overleven. In Engeland wordt dit ‘a forgiving road design’ genoemd.’
In vrijwel alle Europese landen (en in Australië) wordt momenteel op diverse niveaus gewerkt aan de ontwikkeling of invoering van dit systeem. Sommige landen, zoals Polen en Slowakije, zijn zich alleen nog aan het oriënteren. Duitsland en Zweden zijn het verst met EuroRAP. Beide landen hebben nu achtduizend kilometer weg geanalyseerd en met behulp van de sterren een veiligheidsnorm gegeven. De Zweedse wegen worden nu bovendien gecontroleerd door een onafhankelijke commissie. Hiermee loopt dit Scandinavische land ver vooruit op andere Europese landen.
In Nederland wordt gewerkt aan een analyse van de wegen, waarbij de Essentiële wegkenmerken+ als basismateriaal gelden. Schouten:‘Nederland gaat daarmee voorop lopen in datakwaliteit in de wereld. Daar willen we zo veel mogelijk op inspelen. We hopen in het najaar een presentatie te kunnen geven van de eerste resultaten van EuroRAP in Nederland. Deze resultaten hebben betrekking op met name het onderliggend wegennet, omdat daar het verkeersveiligheidsprobleem het sterkst is.’ De resultaten zullen eind dit jaar worden gepresenteerd op een bijeenkomst voor genodigde wegbeheerders uit binnen- en buitenland.
Hoewel diverse Europese landen nog wel verschillende manieren van meten hebben, zijn de uitkomsten goed met elkaar te vergelijken. Engeland heeft, in de aanloop van het sterrensysteem, eerst risicoanalyses van haar wegen gemaakt. Aan de hand van een zogeheten risk-map is nu al een goed beeld te geven van welke wegen verkeersonveilig zijn. Dit risk-mapping is intussen verder ontwikkeld en laat ook zien waar verhoudingsgewijs de hoogste verkeersveiligheidswinst is te halen. Een volgende stap is invoering van het sterrensysteem. Hiermee kunnen dan op internationaal niveau vergelijkingen worden gemaakt.

De verkeersveiligheidsorganisatie SWOV staat in principe positief tegenover EuroRAP, maar plaatst ook kanttekeningen bij met name de methodiek en het gebruik. ‘Voor de methodiek van risk-mapping worden de ongevalscijfers per land gebruikt, maar de manier van registreren van verkeersslachtoffers verschilt sterk per land. Daardoor wordt het moeilijk een vergelijk te maken tussen de landen’, aldus Robert Louwerse van SWOV. Bovendien meent SWOV dat de indeling naar wegcategorie eenduidig moet zijn in Europa om goed te kunnen vergelijken. Ook dat is nog niet het geval. ‘En het is noodzakelijk dat de Duurzaam-Veilig-eisen worden ondergebracht in EuroRAP’, benadrukt Louwerse.