Trein rijdt weer vaker door rood

Na vijf jaar van daling is het aantal treinen dat door rood rijdt afgelopen jaar gestegen: van 155 in 2011 naar 160 in 2012. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De invoering van de Europese beveiliging ERTMS moet definitief een eind maken aan het door rood rijden.

ILT noemt vijf oorzaken: de machinist voert de procedures onvoldoende of onjuist uit, verwacht het rood sein niet, glijdt door over een glad spoor, is afgeleid (bijvoorbeeld door z’n mobiele telefoon) of neemt het rood sein niet goed waar (bijvoorbeeld als er takken voorhangen). In alle gevallen is het ruis in de informatieoverdracht tussen het sein als zender en de machinist als ontvanger. De gevolgen kunnen fataal zijn. In het ergste geval botst een volle forensentrein in een stad op een goederentrein met gevaarlijke stoffen.

De afgelopen zes jaar reed of gleed een trein bijna 1200 keer door rood. Meestal loopt dat goed af. Zeventien keer leidde het tot een botsing. Machinisten weten dat ze met één been in de gevangenis en met één been in het graf staan. Bij een botsing in Barendrecht tussen twee goederentreinen vond in 2009 een machinist de dood. En na een botsing in Amsterdam tussen een Intercity en Sprinter overleed in 2012 een reiziger.

In het piekjaar 2006 reden 287 treinen door rood. Sommige deskundigen vermoeden dat door het afschaffen van de kwiteerfunctie in de cabine van treinen (een zoemer die de machinist waarschuwt voor een rood sein) én de komst van extra seinen om de capaciteit te vergroten, de kans om door rood te rijden is gestegen. Regionale railvervoerders reden tussen 2007 en 2011 per treinkilometer vaker door rood dan NS. Vooral Connexxion en Veolia deden het in hun eerste jaren op het spoor slechter. Zij hebben zich inmiddels hersteld, onder meer door strengere selectie en soms ontslag van machinisten. Veolia instrueert machinisten vaker dan afgesproken en werkt bij vertrek van de trein een checklist af, zoals in de luchtvaart.

Bij NS is het door rood rijden bijna gehalveerd. Het bedrijf begint dit kwartaal een proef met een nieuw systeem om machinisten te waarschuwen voor een rood sein. Na de zomer volgt een besluit over landelijke invoering. Om afleiding te voorkomen scherpt NS het ‘Handboek machinist’ aan. Afleiding kan vooral gevaarlijk zijn bij snelheden onder de 40 kilometer per uur, omdat de ATB (automatische treinbeïnvloeding) dan niet ingrijpt als de trein door rood rijdt. ProRail voert sinds 2008 de aanvullende ATB Vv (Verbeterde versie) in. Die bewaakt de snelheid bij nadering van een rood sein en remt de trein af als die snelheid hoger is dan toegestaan of wanneer de trein toch door rood rijdt. Verder wil ProRail het aantal kruisende bewegingen beperken en meer tijd plannen tussen kruisende treinen.

Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu reserveert 2 miljard euro voor invoering van het Europese beveiligingssysteem ERTMS als opvolger van de Nederlandse ATB. ERTMS sluit niet alleen door rood rijden uit, maar maakt ook meer capaciteit en hogere snelheden mogelijk. Volgens de ‘Railmap ERTMS’ van het ministerie moeten alle vervoerders vanaf 2014 hun materieel gaan uitrusten met ERTMS-boordapparatuur. Vanaf 2016 volgen aanpassingen aan de infrastructuur. De invoering van ERTMS vergt 10 tot 15 jaar.

 
Auteur: Joske van Lith