Deelauto’s in de gebiedsontwikkeling: hoe zit dat nu?

Parkeerplaatsen nemen niet alleen een groot deel van de schaarse ruimte in steden in, maar vormen vaak ook een financiële barrière in de gebiedsontwikkeling. Er zijn nu diverse alternatieve mobiliteitsvormen ontstaan die voor oplossingen kunnen zorgen, zoals de deelauto. Uit onderzoek blijkt dat deze het autobezit verlaagt, en daarmee ook de parkeerbehoefte. Maar in hoeverre zijn deelauto’s geïnstitutionaliseerd in stedelijke herinrichtingsprocessen en welke factoren spelen daarin een rol? Twee voorbeelden uit de omgeving van Utrecht Centraal.

In deze studie zijn twee Utrechtse hoogbouwprojecten onderzocht, De Syp en Wonderwoods, met een focus op de besluitvorming rondom parkeren en het toepassen van deelauto’s. De twee projecten bevinden zich op steenworp afstand van elkaar in het stationsgebied. Ze zijn van soortgelijke grootte en kennen een nagenoeg gelijk ontwikkelprogramma. Toch lopen de parkeeroplossingen sterk uiteen. Een analyse. 

De Syp
Woontoren De Syp is onderdeel van de ontwikkeling Westflank Noord waar naast de woontoren ook een kantoorgebouw en parkeergarage voor beide gebouwen worden ontwikkeld. Grondbezitter, de NS, is hier verantwoordelijk voor het opstellen van het stedenbouwkundig programma van eisen, inclusief het parkeerprogramma. De plannen voor deze ontwikkeling dateren al van voor de economische crisis in 2008. Destijds zijn bilaterale afspraken gemaakt over parkeren waarvan de parkeernorm gebaseerd was op het masterplan van 2003. De crisis legde de ontwikkeling lange tijd stil en de gemaakte afspraken rondom parkeren raakten gedateerd. Vanwege een slechte markt voor kantoorruimte, werd De Syp eerst ontwikkeld en werd de besluitvorming over het parkeren opgedeeld. Uiteindelijk is het parkeerprogramma, in overleg met NS, de ontwikkelaar van de parkeergarage en de gemeente, een jaar voor de start van de bouw van De Syp herzien en is er verkend of deelauto’s een optie vormden. De ontwikkelaar van de woontoren had hier toen geen aandeel in. Het toepassen van deelauto’s werd simpelweg niet overwogen, omdat er nog te weinig over bekend was en het een te groot risico vormde.

Wonderwoods

Het project Wonderwoods is onderdeel van het tweede gedeelte van de ontwikkeling in het stationsgebied. Ook hier bevat het programma een mix van woningen, kantoor- en winkelruimte, maar dan gecombineerd in twee hoogbouwtorens. In dit geval is de gemeente Utrecht grondbezitter. Zij schreef  een tender uit waarbij zij de parkeernormen losliet en de ontwikkelaar uitdaagde aan de slag te gaan met een ‘een-derde-regeling’. Volgens deze hypothese zou een derde van de bewoners geen auto bezitten, een derde zou de auto sporadisch gebruiken en op afstand parkeren, en een derde zou de auto wél dagelijks gebruiken. Op basis hiervan koos de ontwikkelaar voor deelauto’s in zijn mobiliteitsconcept. De gemeente en de ontwikkelaar zochten samen naar mogelijkheden in het parkeerbeleid om de ontwikkeling ook juridisch haalbaar te maken. Zo kwalificeerde de gemeente het plangebied als een zone met lagere parkeernormen. Vervolgens maakte de ontwikkelaar gebruik van ‘afwijkingsregelingen’. Een van die regelingen gaf de mogelijkheid om voor 20 procent van de parkeeropgave vier reguliere parkeerplaatsen te vervangen door één parkeerplaats voor deelauto’s. Andere regelingen waren gericht op parkeren op afstand en fietsparkeren. De ontwikkeling voldeed daarmee nog steeds niet aan de parkeernorm, en is uiteindelijk geschaard onder ‘maatwerk’, waarbij een ontwikkeling op basis van voldoende argumentatie mag afwijken van de geldende parkeernormen.

Factoren
Uit deze casussen is een aantal factoren voor het toepassen van deelauto’s te herleiden.

1.    Grondbezit is cruciaal, want als gevolg daarvan worden de ambities voor een ontwikkeling vastgesteld.

2.    De rol van de gemeente is van belang, omdat zij verantwoordelijk is voor het opstellen van het (parkeer)beleid en daarmee de juridische keuzevrijheid van alle stakeholders bepaalt.

3.    Een gestructureerd proces waar alle stakeholders, inclusief investeerder, op één lijn zitten, werkt bevorderend. 

 
Auteur: Ricardo Snijder, Universiteit Utrecht