Van 80 naar 60; oplossing of symboolpolitiek?
vrijdag 3 maart 2023
Snelheid en kansen op een (ernstig) ongeluk hangen nauw samen. Dat is makkelijk te verklaren: bij hogere snelheid heeft een bestuurder minder tijd om ergens op te reageren en de klap komt harder aan. Willen we echt structurele maatregelen nemen om het verkeer veiliger te maken en daarmee het aantal slachtoffers naar beneden te brengen, dan is het verlagen van de maximum snelheid een goede insteek.
VVN kwam onlangs met het voorstel om op N-wegen de snelheid van 80 km/u te verlagen naar 60 km/u, om zo het aantal fatale ongelukken te verminderen. Ongeveer 41 procent van de dodelijke ongelukken gebeurt immers op N-wegen, terwijl deze maar 6 procent van het totale wegennet uitmaken. Op het eerste gezicht lijkt het idee van VVN dan ook een belangrijke stap naar meer veiligheid. Toch zitten er wat addertjes onder het gras.
Waarom rijden we te hard?
Een vraag die aan de hele kwestie vooraf gaat is: ‘Waarom rijden we te hard?’ Het antwoord ligt grotendeels besloten onder onze hersenpan, maar komt feitelijk voort uit een uniek samenspel van mens, machine en omgeving. De auto, waarmee we ons graag identificeren, geeft ons een gevoel van macht, kracht, controle en soms bijna van onkwetsbaarheid. Hij kan ook veel harder dan volgens de wet is toegestaan en de wegen zijn zo comfortabel mogelijk ingericht met glad asfalt en voorzien van scherpe belijning. Eigenlijk hebben we een perfecte wereld geschapen om hard doorheen te rijden. Maar dan staan er die bordjes langs de weg die ‘roet in het eten gooien.’ Hard rijden kan prima naar ons gevoel, maar het mag niet. Deze paradox nog verder te vergroten door het gevoel te laten bestaan, maar de verplichte snelheid te verlagen, lost het probleem niet op. Als de snelheid verder omlaag gaat, dient het gevoel van controle en onschendbaarheid ook te worden verminderd. Dat doe je – aangezien er voorlopig nog even niets verandert aan de mogelijkheden van de auto zelf – door de omgeving aan te passen. Zorg met andere woorden, dat de weg zoveel mogelijk de juiste snelheid oproept. Hoe je dat doet, is maatwerk. Daarvoor is niet één gouden regel beschikbaar.
Te weinig aandacht voor de directe omgeving
De SWOV gaf ons onlangs wel bruikbare handvaten in handen: te hard rijden wordt met name veroorzaakt door de breedte van de weg, de zichtlijn en de directe omgeving van de weg. Op een (optische) smallere weg wordt langzamer gereden dan op een brede en als je ver vooruit kunt kijken ga je juist weer harder rijden. Er gaat bovendien in de verkeerskunde veel te weinig aandacht uit naar de directe omgeving van de weg. Daar kun je ook veel meer doen om het rijgedrag te beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld een het beter zichtbaar maken en integreren van bebouwing of levendigheid van mensen in het wegbeeld.
Symboolpolitiek
Kortom, het is goed dat VVN (opnieuw) aandacht vraagt voor een van de grootste oorzaken van verkeersonveiligheid, maar simpelweg de snelheid verlagen is meer een statement maken en symboolpolitiek bedrijven dan een echte oplossing. Daarvoor is ons brein in combinatie met auto’s veel te weerbarstig en ongeremd. De paradox tussen gevoel en gebod vergroten, is voedsel voor onverantwoorde inhaalmanoeuvres en mogelijk een bron voor het zoeken van afleiding tijdens het rijden. Laten we in plaats daarvan veel gerichter kijken naar welke ingrepen waar nodig zijn om de gevaarlijke cocktail van mens, auto en wegomgeving te beteugelen.
Foto: Shutterstock
Aanmelden voor de nieuwsbrief
Ontvang één keer per week het laatste nieuws van Verkeerskunde.
Inderdaad symboolpolitiek. Laten we er eerst eens voor zorgen dat de inrichting op orde is. Als deze op orde is kunnen we kijken wat de effecten zijn en kunnen we zien of er nog verdere maatregelen wenselijk zijn.
Ingediend door Robert op di, 07/03/2023 - 08:26
Waarom slagen deskundigen er maar steeds niet in om het 'wij-gevoel' ('waarom rijden we te hard?') in de redenatie los te laten? En een keer niet Tertoolen erbij te halen (ik ken hem al vele jaren als deskundige duider van verkeersgedrag), maar bijvoorbeeld automobilisten?
Van 80 naar 60 wordt door 'deskundigen' zo tot symboolpolitiek gemaakt. Net als van 100 naar 80 en van 50 naar 30. Terwijl de basisoorzaak van te hard rijden volgens mij ligt in: Dat het kan en dat niemand het controleert. Het zijn automobilisten die zich niet wensen te bedwingen of dat nooit hebben mee gekregen. Die zelfs de notie missen dat ze in een (zelf-)moordmachine zitten. Het zijn niet de bomen of de wegbermen of de bochten die zorgen voor veelal "eenzijdige" ongelukken, maar de mensen zelf. Er ligt dus wederom een schone taak voor gedragsmanagement van verkeersdeelnemers en handhavers. Natuurlijk kan je wegen in fysiek opzicht optimaler inrichten op soorten verkeer en op snelheidsregimes. Dat is een vorm van verwachtingsmanagement. Maar daarmee de suggestie wekken dat je er ongelukken mee voorkomt is een vorm van wensdenken die ik al jarenlang in allerlei discussies meemaak. En had het Rijk eerst de mantra: "In 2020 naar nul slachtoffers", inmiddels is die termijn bijna stilzwijgend via 2030 opgeschoven naar 2050. Volstrekt onhaalbaar en onrealistisch. En oh ja, ik reken mezelf niet tot de 'wij' in 'waarom rijden we allemaal te hard'.
Ingediend door Jaap van Velzen op do, 09/03/2023 - 15:16
Als lezer wat meer aandacht had gehad voor inhoud artikel en minder voor - inderdaad ongenuanceerde - kop, dan had hij/zij kunnen lezen dat het VVN gaat om wegvakken op 80km wegen die niet voldoen aan de inrichtingseisen. Er is dus sprake van een voorstel voor maatwerk en niet alle 80km borden vervangen door 60km borden. Als er een collega verkeerskundige is die vindt dat een wegvak waar bomen op 60 cm vanaf de rijbaan staan, voor wat de omgeving betreft niet in aanmerking komt voor een verlaging naar 60km, dan mag hij/zij dat aan mij uitleggen. En als we de richtlijnen van het CROW volgen, dan behoort de snelheid op een 80km weg ter plaatse van oversteken voor fietsers/voetgangers eveneens verlaagd te worden en wel naar 50km uur en dan gaat het om heel wat locaties in den lande. Willen we de doelstellingen vanuit het SPV halen en wegbeheerders zien geen mogelijkheden om de weginrichting aan te passen, dan zullen we - samen- toch iets moeten doen, zo lijkt mij.
Ingediend door wim salomons (… op do, 09/03/2023 - 16:14
Vorige week was het ook al daarover. Niet zeuren. Ge woon in de pas gaan lopen met met maarregelen als in de andere EU landen. Niete Roomser als de Paus willen zijn, of moeten we hier zeggen: Niet Calvinistiser zijn dan den zwartste Dominee?
Ingediend door H.F.M. Reuling op do, 09/03/2023 - 18:32
Er is in een moderne auto steeds meer zelfbeheersing nodig om je aan een snelheidslimiet te houden. Dat komt doordat er tussen de wielen teveel vermogen zit. In een 2CV met 30 pk was indertijd geen zelfbeheersing nodig, je kon niet even snel inhalen. In de gemiddelde boodschappenauto zit nu >100 pk en een top van 200 km/u. Met weinig gas geven zit je al snel boven de 80, want te hard rijden komt DOORDAT HET KAN. In een Tesla met 400 - 1000 pk is alleen een actieve ACC in staat je aan een limiet te houden. Ook de snelle tussenacceleraties vormen een nieuw gevaar, met al die turbo's en - nog erger - EV met waanzinnig snelle acceleratiepotentie. De krachtigste Kia EV6 met 586 pk accelereert harder dan een Porsche of Ferrari!!! Dat gaat dus vaak fout cf. de wet van Murphy.
Conclusie: alleen strenge beperking van motorvermogens en prestaties helpt - naast veel meer trajectcontroles - ergo meer zelf-handhaving.
Ingediend door Martin Kroon, … op vr, 10/03/2023 - 18:24
Reactie plaatsen •