Olifant in de openbare ruimte

woensdag 19 april 2023

Foto: Shutterstock

Op 18 april was het een mediastorm bij de Fietsersbond. Begrijpelijk, want het aantal verkeersslachtoffers is sterk gestegen naar 737 slachtoffers. Waarbij de stijging van het aantal slachtoffers boven de 75 jaar het sterkst was. De media stelden zich op in rijen van drie bij ons. En de rode draad in vele artikelen en uitzendingen (gelukkig niet alle) was: blaming the victim.  De meeste vragen waren in de trant van: ‘’Moeten fietsers niet beter opletten, zich beter gedragen en/of een helm opzetten?’’ Maar wat was bij ons nou het échte nieuws?  

 

Het echte nieuws was dat in 2022 bij 70% van de dodelijke ongevallen met een fietser een al dan niet gemotoriseerd voertuig betrokken was, tegen 60% een jaar eerder. Absoluut een toename van 127naar 206 (!). In 2021 kwam 34%  van de fietsers om door een eenzijdig ongeval,  in 2022 25%. Absoluut bleef dit aantal gelijk op 80. En Marco te Brömmelstroet (altijd fijn, een hoogleraar bij de hand) rekende fijntjes uit, dat in het aandeel van toegenomen slachtoffers op de fiets, dit in 80% van de gevallen door een aanrijding met een auto/bestelbus was. En daar zijn we dan: de olifant in de openbare ruimte.

Sinds de jaren 60 hebben we steden fundamenteel heringericht om de auto de ruimte te geven. Inmiddels is de e-bike aan een forse opmars bezig en dat is dan het probleem. Maar die e-bike gaat niet meer weg. Dus we zullen onze ruimte moeten herinrichten, waarbij voetgangers, langzamere fietsers, snelle fietsers, OV en de personenauto ieder een rechtvaardig deel van de openbare ruimte krijgen. Dat is geen utopie, dat kan gewoon. Het is wel een (politieke) keuze. Overal in Europa wordt steeds meer ruimte aan de fietser gegeven en in Nederland beginnen we over een helm als dé oplossing. Serieus?

Laten we het hebben over hoe het komt dat (bestel)auto's, SUV's, vrachtwagens en stadsbussen een moment van onoplettendheid, onervarenheid of een slecht ontworpen kruising steeds vaker zo genadeloos afstraffen. En we weten met z’n allen, dat bij een botsing met een auto bij 50 kilometer snelheid een fietser ook met fietshelm kansloos is. Carlo de Weijer schreef het vorig jaar al in FD: we moeten naar een fietspadplicht in plaats van een helmplicht. 

mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief

De directeur van de fietsersbond komt in haar conclusie niet veel verder om de Automobilist de Schuld te geven van het aantal verkeesslachtoffers onder (oudere) fietsers. Geen woord over het GEDRAG van de ouderen fietser in het verkeersdoden. Bijvoorbeeld heel slecht kijkgedrag. Vrijwel geen kennis en/of toepassing verkeesregels. Slechte beheersing van de ((elektrische) fiets. Kortom er valt nog heel veel winst te halen bij de fietsers zelf. Bijvoorbeeld door betere voorlichting en (verplichte) fietscursussen. Schone taak voor o.a ANWB- VVN-FIETSERSBOND(zelf).

Ik ben recent met fietsen gestopt omdat het me te onveilig is.
Die onveiligheid wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat alles is ingericht VOOR automobilisten.
Een paar voorbeelden:
- Als ik de een rotonde rechtdoor wil, moet ik voorrang geven aan auto's die achter me vandaan komen en afslaan. (Hoezo de regel: rechtdoorgaand verkeer gaat voor?)
- Op provinciale wegen zijn de fietsoversteekplaatsen gevaarlijk, omdat je vaak flink omhoog moet naar de weg toe. De afwatering van de weg voor de auto's is belangrijker, dan dat je als fietser snelheid kunt maken om over te steken.

Moet het voor automobilisten niet mogelijk worden, als men rechtsaf wil slaan, dat door tot tegen de stoeprand aan te rijden het onmogelijk wordt om rechts voorbij te gaan???

De helm zal m.b.v. veel aanbevelingen, en door invoering vanaf de jeugd, wel langzaam in het "normale gebruik" ingroeien, net als destijds de autogordel. Een helmplicht nu jaagt juist de kwetsbare ouderen van de fiets weg, en verhoogt hun isolement.
Publiceer ajb eens een goede schatting: bij hoe veel van de 206 dodelijke fietsongevallen had een helm waarschijnlijk een verschil gemaakt (zowel eenzijdige als voertuigbotsing). Dan zie je direct hoe veel doden niets met "geen helm" te maken hebben.
Eric (91)

Beste Esther,
Dat er een olifant door de openbare ruimte rijdt, kan toch geen nieuws zijn? Daar wordt al jaren tegen gestreden, we hebben zelfs aparte rijbanen zonder fietsers.
Dat het relatieve aandeel éénzijdige fietsongevallen afneemt (de counterpart van je berekening), dat is toch het echte nieuws?

Persoonlijk begrijp ik die onderlinge "strijd" niet zo. Het systeem is mens-weg-voertuig en aan alle drie zouden we op korte én lange termijn hard moeten werken. Laten we samen optrekken
of zoals de muis tegen de olifant zei: wat stampen we samen lekker door hé?
Zij begrepen het.

Goede rekensom hoor over verhoudingen en absolute aantallen, maar de vraag van veel journalisten wordt niet beantwoord. Moeten fietsers niet beter uitkijken, of een helm op zetten? Dat er meer dodelijke ongevallen gebeuren met motorvoertuigen in plaats van eenzijdig, zegt natuurlijk nog niets over de toedracht van de ongevallen en de veroorzaker ervan. Zou het zo kunnen zijn dat de fietser zich steeds meer en vaker als olifant gedraagt, en bij een confrontatie met een 'échte' olifant tot de ontdekking komt dat ie eigenlijk geen olifant is en daardoor het onderspit delft? En dat juist het 'mij-kan-niets-gebeuren-gedrag' van de fietser er mede oorzaak van is dat er steeds meer dodelijke slachtoffers vallen onder fietsers? Het is natuurlijk gemakkelijk om als directeur van de Fietsersbond de olifant de schuld te geven, maar ik mis daarin de zelfreflectie. Dat het gedrag van heel veel fietsers te wensen over laat is algemeen bekend. En ja, ook dat van veel automobilisten. Maar om dan steeds één van de twee steeds als boosdoener aan te wijzen lijkt me wat kort door de bocht, daar is naar mijn idee heel veel meer én betere onderbouwing voor nodig dan deze.

Doodsoorzaak nummer één op Europese wegen zijn auto-inzittenden die bij een eenzijdig ongeluk om het leven komen. Die rijden dan tegen een boom of gevel aan. In 2019 waren dat er 4400. Ook dat jaar kwamen ruim 3000 auto-inzittenden om het leven bij een botsing met een andere auto en nog eens ruim 2000 bij een botsing met een bestel- of vrachtwagen. Daar kwam geen voetganger of fietsers aan te pas.

Tegelijkertijd was het aantal voetgangers dat overleed na een botsing met een andere voetganger nul. Fietsers verongelukken wel na een aanrijding met een andere fietser, maar dat zijn er vrij weinig. Is er een auto bij betrokken dan verongelukken er ineens 3200 voetgangers en ruim 1000 fietsers in het verkeer. Desondanks zie ik hier reacties staan van mensen die menen dat fietsers zelf maar moeten uitkijken. Die realiseren zich niet dat de verkeersruimte nu zo is ingericht dat een klein foutje genadeloos wordt afgestraft en dat de auto inderdaad het grote gevaar is in die ruimte.

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.