DaeS, doorstroming als een Service

Het is inmiddels vijf jaar geleden dat één van de meest innovatieve contractvormen van Nederland tot stand kwam in de gemeenten Enschede en Almelo: Doorstroming als een Service, ofwel DaeS. Een contract waarin de publieke partners Enschede en Almelo, de (verkeersregel-)techniek meer loslaten en een private partner, in dit geval de combinatie Sweco/Heijmans, de gemeenten ontzorgt, kansen signaleert, projecten initiëert en verantwoordelijk is voor het eindresultaat, zowel bij oplevering als in de periode erna.

Deze samenwerking heeft als doel de verschillende partijen in haar kracht te zetten. Zowel beide gemeenten als beleidsmakers en de marktpartijen als koplopers binnen nieuwe ontwikkelingen en techniek. Die wisselwerking leidt ertoe dat de gemeenten slimmer kunnen investeren in de toekomst van hun steden. Hoewel er voorafgaand aan dit contract intensieve gesprekken zijn gevoerd tussen de partijen, is en blijft de praktijk weerbarstig. In 2022 leek het er zelfs even op dat dit contract te ambitieus was om echt levensvatbaar te zijn. Maar niks is minder waar. Begin dit jaar tekenden de partijen voor een verlenging van vijf jaar en zijn er recent twee nieuwe diensten geïntroduceerd. 

Groeipad

Het groeipad van DaeS is gebaseerd op een stapsgewijze aanpak waarbij verschillende diensten (bijvoorbeeld wegkantsystemen, studies of digitaliseren) gebiedsgewijs, themagewijs en strengsgewijs worden uitgebreid. En waarbij de verantwoordelijkheid tot aan langetermijnprogrammering steeds meer verschuift van de publieke naar private partijen (figuur 1). Dit stelt partijen in staat om beheerst te groeien in hun nieuwe rollen en kennis te ontwikkelen van de stad op het gebied van doorstroming. De private partijen leren de gevoeligheden van het netwerk kennen en daardoor sluiten oplossingen die uit de diensten voortvloeien beter aan en zijn doeltreffender. Het uiteindelijke doel van DaeS is om efficiëntere doorstroming van verkeer te bereiken, wegbeheerders te ontzorgen en kosteneffectieve oplossingen te bieden die bijdragen aan een duurzame, veilige en leefbare stad. 

Sleutel tot succes

Samenwerken begint met samen werken. Zo, die open deur zijn we door. Al vroeg in het (tender-)proces van DaeS werd duidelijk dat fysiek samenwerken niet alleen prettig, maar ook nodig is. Niet alleen sec voor DaeS-activiteiten, maar ook om meer van elkaars cultuur mee te krijgen, te horen welke uitdagingen er leven, deze te begrijpen én het netwerk uit te breiden op terreinen die niet in ‘eigen huis’ aanwezig zijn. Na verloop van tijd vervagen bedrijfsgrenzen en ontstaat een nieuwe blend, in dit geval de DaeS-organisatie. 

Hoe je het ook wendt of keert, de taakstelling, verantwoordelijkheden en organisatiecultuur binnen overheden is anders. Gelukkig maar, want juist die verschillen zorgen voor scherpe discussies en kritische vragen met een beter resultaat tot gevolg. Simpel? Dat zeker niet! Het succes van DaeS is volledig te wijten aan een DaeS-organisatie met DaeS-collega’s die allen geloven dat het anders kan en dat het anders moet. 

Klaar voor een digitale toekomst

Recent heeft gemeente Enschede opdracht gegeven voor twee nieuwe diensten: Data-inwinning en digitalisering. De dienst digitalisering richt zich op het beschikbaar maken van data volgens de nieuwste eisen en standaarden. Bij de dienst data-inwinning wordt primair naar benodigde data gekeken. Sweco coördineert en controleert de binnengekomen data met als doel de gemeente te ontzorgen. Hierbij wordt ook ingezet op de ontsluiting van deze data. Op korte termijn wordt de verkregen data van parkeer- en verkeerstellingen dynamisch ontsloten. En wordt onderzocht welke aanvullende project-specifieke data Enschede nodig heeft en of deze data meerwaarde biedt voor andere projecten.

Sweco en Heijmans adviseren de gemeente bovendien in verschillende onderzoeksvragen door aan te sluiten bij projectoverleggen. Daarnaast worden kennisdeelsessies over verschillende (nieuwe) beschikbare databronnen georganiseerd en bijvoorbeeld ook over de inzet van AI. Door data van verschillende projecten te combineren is de combinatie in staat efficiënter en effectiever te werken. Ook dat helpt ambtenaren bij de gemeente Enschede om een beter beeld te vormen van de stad en wat zij nodig heeft.

Samengevat. De wereld om ons heen verandert snel en drastisch. Technologische ontwikkelingen zijn meer dan welkom, maar vragen ook om meer specialistische kennis in een markt waar krapte is. Doorstroming als een Service legt bewust meer verantwoordelijkheid bij de private partners Sweco en Heijmans om de verkeersdoorstroming te verbeteren, om de wegbeheerders Enschede en Almelo te ontzorgen en (kosten-)efficiënte oplossingen toe te passen.

Om stapsgewijs te groeien in de nieuwe rollen, los te laten in vertrouwen en om goed in te kunnen spelen op de snelle trends en ontwikkelingen is dit samenwerkingsverband opgetuigd voor 20 jaar.

De projecten en activiteiten binnen dit contract variëren van breed verkeerskundig tot aan heel specialistische technische toepassingen. Voorwaarde is dat de dienst moet bijdragen aan doorstroming, bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheid van de steden Enschede en Almelo.