Structurele gedragsverandering het sterkst bij overstappers op fiets en e-bike

Forenzen die gebruikmaken van fiets- en ov-maatregelen van hun werkgever houden ook na meerdere jaren nieuw mobiliteitsgedrag vol. Het hoogst gemeten gedragsbehoud is onder medewerkers die zijn overgestapt naar de fiets of e-bike. Dit blijkt uit een aanvullende analyse op basis van tien ‘Geclusterde Effectmetingen Forenzen’ in acht jaar tijd, met in totaal 27.500 enquêtes onder deelnemers aan de Zuid-Limburgse werkgeversaanpak.

Door: Dennis van Soest, Casper Stelling en Henk Meurs, MuConsult

Eind vorig jaar voerde MuConsult voor Zuid-Limburg Bereikbaar de tiende ‘Geclusterde Effectmeting Forenzen’ uit om de effecten van de werkgeversaanpak te monitoren. In dit kader zijn aanvullende analyses uitgevoerd naar de langetermijneffecten van mobiliteitsmanagement. Uit de analyses blijkt dat deelnemers aan fiets- en ov-maatregelen meerdere jaren na deelname nog steeds het nieuwe gedrag volhouden.

Hoewel de data van 2020 zijn gecontroleerd voor corona-effecten, is het mogelijk dat deze crisis structurele effecten kan hebben op bijvoorbeeld de aantrekkelijkheid van thuiswerken en ov-gebruik. Toekomstige analyses zullen hier inzicht in geven.

De geclusterde effectmeting is een jaarlijks onderzoek onder forenzen van aangesloten convenantpartners van Zuid-Limburg Bereikbaar (voorheen Maastricht-Bereikbaar). Doel van deze effectmetingen is:

• in kaart brengen van mobiliteitsgedrag en autobezit van forenzen en veranderingen daarin
• veranderingen verklaren aan de hand van maatregelen van Zuid-Limburg Bereikbaar, van de werkgevers zelf, overige maatregelen en autonome ontwikkelingen
• vertaling van het aan het programma toe te schrijven deel van de gedragsverandering naar automijdingen, CO2-reductie en intensiteitsverlaging op prioritaire corridors
• het maken van factsheets voor bedrijven ten behoeve van verdere maatregelen voor slimme en duurzame mobiliteit
• input voor monitoring en evaluatie van het totale programma ten behoeve van monitoring, bijsturing en verantwoording.

De aanvullende analyse vond plaats op basis van datafusie over de jaren 2013-2020. Hieruit blijkt dat veel forenzen bij convenantpartners aan meerdere (opeenvolgende) metingen hebben meegedaan. Door hun data op individueel niveau aan elkaar te koppelen is een completer beeld ontstaan over de ontwikkeling van hun verplaatsingsgedrag. De data over meerdere jaren maakten het mogelijk om de effecten van maatregelen op de langere termijn vast te stellen. De analyse is gebaseerd op 27.500 volledig ingevulde enquêtes, waarvan er op respondentniveau ten minste twee meetpunten zijn in de periode 2013-2020.

Voor alle respondenten geldt de eerste keer van deelname als nulmeting voor de korte- en lange- termijngedragsverandering. Speciale panelregressiemodellen zijn opgesteld om de verandering in autoritten te verklaren aan de hand van deelname aan de producten van Zuid-Limburg Bereikbaar, van werkgevers en het gedrag uit het verleden. Er blijkt grote continuïteit in de maatregelen waarmee het gedrag van forenzen in Zuid-Limburg wordt beïnvloed.

Conclusies
Uit de analyse blijkt dat fietsacties bij deelnemers zorgen voor een afname van 24 procent autoritten per week. Na enkele jaren loopt dit terug naar 19 procent. Ov-acties zorgen bij deelnemers voor een afname van 8 procent autoritten per week. Dit loopt na enkele jaren terug naar 6 procent. Autoregelingen en flexibele reiskostenvergoedingen zorgen bij deelnemers voor een toename van autoritten per week. 

Maatregelen die de aanschaf van een fiets of e-bike goedkoper maken hebben het grootste effect op reductie van autoritten maar tegelijkertijd ook de grootste terugval in effect. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de nieuw aangeschafte fiets of e-bike na een aantal jaren gebreken gaat vertonen. Overige maatregelen hebben een kleiner maar stabieler langetermijneffect.

Forenzen die door acties van Zuid-Limburg Bereikbaar of door beleid van de werkgever overstappen naar fiets, e-bike of ov blijven dit voor langere tijd doen. Het langetermijneffect van mobiliteitsmanagementmaatregelen is een reductie van 6 tot 19 procent autoritten voor woonwerkverkeer per week onder de groep deelnemers van de actie(s).

Aanbeveling
Juist tijdens de coronacrisis heroverwegen veel forenzen en werkgevers hun mobiliteitsopties. Een extra inspanning op gewenste veranderingen is waarschijnlijk juist nu effectief.